Aleksander Sapieha urodził się już po zawirowaniach wojny północnej i starciach Sapiehów ze szlachtą, która obaliła hegemonię potężnego rodu. Po śmierci ojca, Kazimierza Sapiehy, przebywał pod opieką stryja, biskupa Józefa Stanisława, który wdrażał go do polityki, promując na kolejne szczeble kariery politycznej. W wieku siedemnastu lat był już oboźnym litewskim, choć nie posiadał do tego żadnych kwalifikacji, a w wieku 23 lat wojewodą połockim. Kiedy związał się z dworem w 1762 r. otrzymał buławę polną litewską. Nie bez wpływu na tę decyzję miał romans jego żony Magdaleny z Alojzym, synem Henryka Brühla, pierwszego ministra Augusta III. Był przeciwnikiem nowoobranego króla Stanisława Augusta, przeciwko któremu związał się z Karolem Radziwiłłem, szybko jednak przeszedł na stronę Familii, w czym znów pomogła mu żona. Nie dał się wciągnąć do konfederacji barskiej, a po rozbiorze zachowywał się niezwykle służalczo wobec Katarzyny II, zapewniając sobie tym samym zachowanie majątków w Rosji. Zresztą współpraca z rosyjskim ambasadorem stała się wyznacznikiem jego działań na najbliższe lata i przyniosła mu tytuł kanclerza wielkiego litewskiego (1775). Zupełnie nie odznaczył się na tym stanowisku, ceną jednak było zrzeczenie się województwa połockiego i hetmaństwa. Uczestniczył w Sejmie Wielkim, ale zaliczał się do przeciwników Ustawy Rządowej. Mimo to nie opuścił Warszawy, oczekując na rozstrzygnięcie. Przystąpił do konfederacji targowickiej, ale wobec pogarszającego się stanu zdrowia odsunął się od polityki.
Dziękujemy Bibliotece Narodowej za udostęnienie materiałów ikonograficznych.
