Doroszenko Piotr
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Doroszenko Piotr źródło: Polski Słownik Biograficzny
57_piotr doroszenko.jpg

Doroszenko Piotr (1627-1698), hetman kozacki. Uczestniczył w powstaniu Bohdana Chmielnickiego, w 1649 r. został pisarzem przy dowódcy artylerii kozackiej. Brał udział w oblężeniu Zbaraża (1649), wyprawie na Mołdawię (1650), bitwach pod Beresteczkiem, Białą Cerkwią (1651) i Żwańcem (1653).

Po śmierci Chmielnickiego początkowo poparł Iwana Wyhowskiego, uczestnicząc w l. 1657-9 w walkach z siłami moskiewskimi pod Łubniami, Głuchowem, Połtawą i Konotopem, następnie przeszedł na stronę Jerzego Chmielnickiego i przyczynił się do zdobycia przezeń buławy, za co został mianowany pułkownikiem czehryńskim. Był współautorem drugiej ugody perejasławskiej (1659), jeździł do Moskwy, domagając się skasowania niektórych jej postanowień, walczył pod Słobodyszczami (1660), a po klęsce kozackiej uczestniczył w rokowaniach z Rzecząpospolitą; w nagrodę uzyskał na sejmie 1661 r. nobilitację.

W l. 1663-4 jako generalny asawuł towarzyszył hetmanowi Pawłowi Teterze w wyprawie na Zadnieprze. W 1665 r. został mianowany pułkownikiem czerkaskim, a po ustąpieniu Tetery w lutym 1666 r. dzięki pomocy tatarskiej został hetmanem Prawobrzeża. Początkowo pozostał lojalny wobec Rzeczypospolitej, pomagając w pacyfikacji Ukrainy prawobrzeżnej i usiłując opanować podległe Iwanowi Brzuchowieckiemu Lewobrzeże, jednak po pojawieniu się na Ukrainie większych sił polskich sprzymierzył się z Tatarami, przyczyniając się do klęski Sebastiana Machowskiego. Po zawarciu układu andruszowskiego wysłał posłów do Stambułu z propozycją poddania się pod władzę Turcji; mimo braku odpowiedzi wspólnie z Tatarami uczestniczył w bitwie z wojskami Jana Sobieskiego pod Podhajcami (1667). Dążąc do zjednoczenia całej Ukrainy pod swą władzą i uniezależnienia jej od Rzeczypospolitej i Moskwy w 1668 r. namówił Brzuchowieckiego do zerwania z Rosją, po czym wkroczył na Lewobrzeże i doprowadził do zamordowania go przez czerń, opanowując ziemie ukraińskie na obu brzegach Dniepru. Wkrótce po powrocie na Prawobrzeże utracił władzę nad Zadnieprzem, które powróciło pod panowanie Moskwy; jednocześnie musiał stawić czoła zbuntowanemu Michałowi Chanence, który w porozumieniu z Chmielnickim usiłował pozbawić go władzy. Dzięki pomocy tatarskiej pokonał obu przeciwników i na radzie kozackiej w Czehryniu w grudniu 1669 r. przeforsował poddanie się Kozaków Turcji.

Po wyznaczeniu przez króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego Chanenki na stanowisko hetmana, w sierpniu 1671 r., wspólnie z Tatarami, przystąpił do otwartej wojny z Polską; poniósł klęski w starciu z siłami Sobieskiego pod Mohylowem, Bracławiem i Kalnikiem, pobił natomiast Stanisława Łużeckiego w bitwie pod Trościańcem. W 1672 r. przyłączył się do armii sułtana, uczestnicząc w zdobyciu Kamieńca Podolskiego i oblężeniu Lwowa. Na mocy zawartego 18 X polsko-tureckiego traktatu buczackiego uzyskał potwierdzenie władzy nad Ukrainą prawobrzeżną. W 1674 r. walczył przeciw wkraczającym na Prawobrzeże wojskom kozacko-rosyjskim Grzegorza Romodanowskiego i Iwana Samojłowicza, jednocześnie starając się stłumić bunt w szeregach podległych mu Kozaków, niechętnych przymierzu z Turcją, którzy na radzie w Perejasławiu oddali buławę hetmańską Samojłowiczowi. Doroszenko nie ustąpił bez walki, oblężony przez Rosjan w Czehryniu doczekał tureckiej odsieczy i wycofania się przeciwników za Dniepr; zimą i wiosną 1675 r. walczył przeciw oddziałom Sobieskiego, starając się jednocześnie dojść do porozumienia z Rosją. Po ponownym wkroczeniu wojsk rosyjskich na Prawobrzeże i oblężeniu Czehrynia na początku 1676 r. zrezygnował z buławy i złożył przysięgę na wierność carowi. W 1677 r. został wywieziony do Moskwy, a następnie przesiedlony do nadanej mu przez cara wsi Jaropołcze; w l. 1679-82 sprawował urząd wojewody wiatskiego. Zmarł w Jaropołczu 9 XI 1698 r.


Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem