Poczobutt-Odlanicki Marcin h. Pogonia odmienna
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Poczobutt-Odlanicki Marcin h. Pogonia odmienna źródło: Polski Słownik Biograficzny
57_uniwersytet_wilenski_dziedziniec.jpg

Poczobutt-Odlanicki Marcin h. Pogonia odmienna (1728-1810), jezuita, astronom, rektor. Po ukończeniu kolegium jezuickiego wstąpił w r. 1745 do zakonu a od r. 1753 uczył w Akademii Wileńskiej. Ponieważ interesował się astronomią, wysłano go na dalsze studia do Pragi. Po powrocie do Wilna kontynuował rozbudowę i wyposażanie w sprzęt obserwatorium astronomicznego. Jako stypendysta Michała Fryderyka Czartoryskiego wyjechał ponownie na studia zagraniczne w r. 1761 i kształcił się w Marsylii, Awinionie, Neapolu, Rzymie.

Do Wilna wrócił w r. 1764 i podjął wykłady z matematyki i astronomii, rok później został kierownikiem obserwatorium, w r. 1767 otrzymał tytuł astronoma królewskiego. Włączył się w popierana przez króla akcję precyzowania map Rzeczypospolitej i podjął się  wyznaczania  położenia miejscowości na Litwie, w Inflantach i Kurlandii. Dzięki zapisowi Elżbiety Puzyniny wyjechał do Wielkiej Brytanii po instrumenty astronomiczne, w drodze powrotnej zwiedzał także inne obserwatoria, m.in. w Paryżu. Swoje badania publikował w prasie, m.in. w  „Wiadomościach Warszawskich” i  „Kalendarzu Wileńskim”.  W 1770 r. został członkiem Royal Society of Lodon.

Po kasacie jezuitów zabiegał o drukarnię, także by móc  regularnie ogłaszać wyniki obserwacji, od r. 1774 redagował „Kalendarz Wileński i „Gazety Wileńskie”. Chciał założyć w Wilnie Towarzystwo Naukowe; napotykał w działalności utrudnienia ze strony biskupa Ignacego Massalskiego. W r. 1775 postanowił ustaloną przez siebie konstelację, położoną w pobliżu Tarczy Sobieskiego nazwać Ciołkiem Poniatowskiego i pomimo oporu króla, doprowadził do tego.

Od r. 1780 był rektorem uczelni wileńskiej, przekształconej w Szkołę Główną Litewską. Ściągnął do Wilna wielu wybitnych uczonych, musiał jednak stoczyć wiele walk o zapewnienie i utrzymanie funduszy edukacyjnych w zmieniających się okolicznościach, o poziom nauki, o uczelnię. Mimo choroby (gruźlicy) kontynuował obserwacje astronomiczne. Poparł powstanie kościuszkowskie 1794. Wobec nasilających się trudności i nacisków władz rosyjskich zrezygnował w r. 1799 z rektorstwa. Dalej prowadził obserwacje, wymianę doświadczeń z uczonymi innych krajów, publikował. W r. 1806 zrezygnował z profesury. Pracowite życie zakończył w Dyneburgu.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem