© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
   |   27.01.2016

Dawne przybory piśmiennicze (Kaligrafia, PJM)

Zanim długopis stał się najpopularniejszym przyborem do pisania, minęło bardzo wiele lat. Wcześniej pisano stylusami (rylcami), gęsimi piórami, stalówkami osadzonymi
w obsadkach. Teksty bywały również wykuwane za pomocą dłuta.

STYLUS (RYLEC) – służył do pisania na woskowanych tabliczkach. Był w powszechnym użyciu w starożytnym Rzymie.
To rodzaj cienkiego prętu, wykonanego z brązu, miedzi, żelaza, kości, a niekiedy nawet drogocennego srebra lub złota, i zakończonego z jednej strony na wzór ostrza, a z drugiej – na kształt łopatki, którą można było wygładzać powierzchnię wosku i zmazać w ten sposób tekst już niepotrzebny lub zatrzeć błąd. Ostrą końcówką stylusa żłobiło się litery w wosku.

PIÓRO TRZCINOWE – narzędzie pisarskie rodem z kraju nad Nilem, które w zasadzie bardziej służyło do malowania liter na papirusie niż do ich pisania, a to dlatego, że było wykonane z bardzo cienkiej trzciny, której koniec przycinano nożykiem, a następnie rozgryzano w ustach. Tworzyło się coś w rodzaju pędzelka.
Do wyrobu tego rodzaju piór używano najwyżej cenionych gatunków trzciny. Egipcjanie nierzadko sprowadzali je z Indii. Trzcina musiała być sztywna i pusta w środku. Sprzedawano ją w wiązkach.

GĘSIE PIÓRO – pisano nim w całej średniowiecznej Europie. Było w użyciu przez długi okres, bo aż do czasów nowożytnych nie wynaleziono lepszego narzędzia pisarskiego, które mogłoby konkurować z nim pod względem taniości, dostępności i wygody w pisaniu. Do pisania służyła właściwie półprzeźroczysta słomka, która zostawała po obróbce ptasiego pióra – gęsiego lub łabędziego. Na jej złamanie w trakcie pisania nie pozwalało wcześniejsze jej zahartowanie zimną wodą na przemian z gorącym piaskiem oraz kilkumiesięczne „leżakowanie” aż do czasu całkowitego wyschnięcia. Końcówkę ptasiej słomki przycinano na wiele sposobów – w zależności od tego, jakiej grubości litery chciał pisać skryba. Do nacinania piór używano specjalnych ostrych nożyków. Niektóre spośród nich były zakrzywione i wtedy służyły również za… korektor, bo zdrapywały z papieru kleks lub błędnie napisaną literę.

PIÓRO ZE STALÓWKĄ – to zarówno ogólnie znane pióro wieczne, jak i takie, które składa się z tzw. obsadki, wykonanej z drewna lub tworzywa sztucznego i wymienialnej stalówki.

DŁUTO – służyło do wykuwania napisów na kamieniu, czyli tzw. INSKRYPCJI. Za pomocą płaskiego dłuta trudno było wykuwać litery okrągłe, stąd początkowo są one dość kanciaste. Z czasem do ich wykuwania zaczęto używać zaostrzonych grotów.