© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Herb królowej Marii Kazimiery

Maria Kazimiera de la Grange d’ Arquien, primo voto Zamoyska, secundo voto Sobieska – hetmanowa wielka koronna i późniejsza polska królowa, pochodziła z rodu wprawdzie niezamożnego, ale mogącego poszczycić się znamienitymi i bardzo odległymi przodkami. Genealogie francuskie wywodzą bowiem ród d’ Arquienów od samego Chlodwiga, Karola Wielkiego, Hugona Capeta oraz św. Ludwika, a i sam herb Marii Kazimiery, złożony z kilku motywów, zdaje się potwierdzać odwieczne dzieje tego domu.

Herb ów – najlepiej widoczny na sztychowanych wizerunkach małżonki Sobieskiego (np. dziełach Jacquesa Blondeau i Francesca Leone) – jest wielopolowy. Występują w nim takie elementy, jak trzy poziome faliste wstęgi, krzyż maltański, trzy młoteczki (i inne), a w polu sercowym – trzy pędzące jeleniowate, zwrócone w prawo bądź w lewo.

Charles de La Haye, rytując w Warszawie tablicę z herbem Sobieskiej, na piersi ukoronowanego Orła Białego umieścił tylko jeden wybrany element – środkowy, z trzema zwierzętami w biegu. Orła osadził w kartuszu, ujętym po bokach skrzyżowanymi gałązkami palmowymi i zwieńczonym zamkniętą koroną królewską. U dołu wyrytował sześciowiersz o następującej treści: Starożytnego Sławą y zacnością / Naiasnieyszego, Korony godnością / Wielka Ozdoba Herbu iest twoiego / Z Ręki Wszechmocney, przyozdobionego / I z teyże Ręki, w pozne niosąc lata / Takoweż Sceptra poki staie Świata. Miedzioryt znalazł się na odwrocie karty tytułowej druku Vincenza Bruna Delicye nieba y ziemie albo rozmyślania o siedmi osobliwszych uroczystościach, wydanego w Krakowie w 1693 r. u Mikołaja Aleksandra Schedla i dedykowanego Marii Kazimierze. Odpowiada on kompozycyjnie i stylowo drugiemu sztychowi La Haye’a, wyobrażającemu herb Janinę Sobieskich i zamieszczonemu w innym druku Bruna – Skarbnica taiemnic boskich (Kraków 1693).

Rodzice Sobieskiej – Henri de la Grange markiz d’ Arquien i Françoise de la Châtre – pobrali się w 1634 r. Z tego związku przyszło na świat dwóch synów oraz pięć córek, a większość tego potomstwa podążyła za swą ukoronowaną siostrą nad Wisłę.