© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
   |   25.01.2016

Liście drzew (O przyrodzie dla dzieci, PJM)

W zależności od gatunku drzewa liście mogą przybierać różne kształty i rozmiary. Liście drzew iglastych mają postać wydłużonych igieł – szpilek, natomiast liście drzew liściastych zbudowane są ze spłaszczonej blaszki liściowej i ogonka liściowego, który mocuje liść do gałązki.

Skąd biorą się liście? Liście pojawiają się na drzewach liściastych najczęściej już wiosną, kiedy pąki liściowe uśpione przez całą zimę zostaną ogrzane ciepłymi promieniami słońca. Pod wpływem ciepła i światła pąki liściowe otwierają się i ukazują wątłe, często jeszcze pomięte małe listki. Listki te rozwijają się i rosną. Ich blaszki liściowe poprzecinane są przez nerwy – główne i odchodzące od nich nerwy boczne. Dzięki nerwacji i zlokalizowanych w niej wiązkach przewodzących do liści dostarczane są woda i sole mineralne, pobierane przez korzenie aż z gleby. Natomiast liście, dzięki temu, że posiadają zielony barwnik – chlorofil, i przeprowadzają proces fotosyntezy, w którym produkowany jest cukier – glukoza, odżywiają całą roślinę. Drzewa mogą wykształcać liście pojedyncze lub złożone. Liście pojedyncze mają tylko jedną blaszkę liściową na ogonku. Liście złożone zaś składają się z wielu blaszek liściowych przytwierdzonych do jednego ogonka. Sama blaszka liściowa również może przybierać rozmaite kształty, np. sercowaty, jak u lipy, dłoniastozłożony, jak u kasztanowca, czy pierzastozłożony, jak u jesionu. Także brzegi blaszek liściowych są różnie uformowane, np. całobrzegie, jak u lilaków pospolitych (potocznie nazywanych bzami), klapowane, jak u dębu szypułkowego, czy piłkowane, jak u wiązu. Większość liści polskich drzew iglastych (z wyjątkiem modrzewia) po zakończeniu sezonu wegetacyjnego nadal pozostaje na drzewach. Cechą charakterystyczną drzew liściastych jest z kolei opadanie liści jesienią. Wraz z nadejściem jesiennych chłodów liście przekazują wszystkie zgromadzone materiały odżywcze do gałęzi, a stąd do pnia, w którym drzewo magazynuje substancje zapasowe w okresie zimowym. Liście, które wykonały swoją pracę, odżywiając drzewo przez cały okres wegetacyjny, teraz spełnione mogą opaść i zasilić ściółkę u podnóża drzewa.

Tekst: Katarzyna Tylkowska