© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Ludwika Karolina (1667-1695)

Ludwika Karolina (1667-1695), margrabina brandenburska, księżna neuburska. Była jedyną córką koniuszego litewskiego Bogusława Radziwiłła i Anny Marii Radziwiłłówny, wnuczką hetmana Janusza Radziwiłła. Po śmierci ojca (zm. 1669) pozostawała w Królewcu pod kuratelą opiekunów, wśród których znalazł się m.in. elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm, książę Michał Radziwiłł, wojewoda bracławski Jędrzej Potocki, podskarbi wielki koronny Andrzej Morsztyn i poseł brandenburski Jan Hoverbeck.

Już w 1671 r. Radziwiłłowie zaczęli wysuwać propozycje wydania jej za jednego z członków swej rodziny, początkowo Mikołaja (zm. 1672), a następnie Stanisława Kazimierza; elektor dążył do wydania jej za księcia Oranii (późniejszego króla Anglii) Wilhelma. Losami małej księżniczki zainteresowana była również Francja, dążąca do jej powrotu na Litwę. 28 XII 1680 r. elektor doprowadził do zaręczyn Ludwiki ze swym młodszym synem Ludwikiem, co wywołało oburzenie Radziwiłłów, wojewody krakowskiego Stanisława Potockiego, pragnącego pozyskać rękę księżniczki dla swego syna, a nawet króla Jana III Sobieskiego, myślącego o wydaniu jej za swego syna Jakuba. Elektor przyspieszył wówczas termin ślubu, który odbył się 7 I 1681 r. Ludwika Karolina przeniosła się do Berlina, zajmując się głównie administrowaniem swymi dobrami; sprawowała opiekę nad młodzieżą kalwińską z Litwy, którą kształciła na swój koszt na zagranicznych uczelniach protestanckich oraz wspomagała kościół ewangelicko-reformowany na Litwie.

Po śmierci męża (zm. 28 III 1687) stała się obiektem starań wielu kandydatów: Karola Filipa neuburskiego (szwagra cesarza Leopolda), Ludwika Badeńskiego, cesarskiego feldmarszałka Karola de Commercy i Jerzego Ludwika hanowerskiego; najpoważniejszym pozostawał jednak Jakub Sobieski, który w 1688 r. uzyskał zgodę elektora brandenburskiego na ślub. W lipcu odbyły się zaręczyny, przy czym Ludwika wydała skrypt, grożący jej utratą majątku w przypadku zmiany decyzji. Prowadziła w tym czasie podwójną grę, spotykając się z Karolem Filipem neuburskim; jego też potajemnie poślubiła 10 VIII 1688 r. Sobieskiemu nie udało się doprowadzić do konfiskaty dóbr margrabiny, których na sejmie bronili (za 60 000 zł reńskich) wrodzy wobec króla Sapiehowie, posuwając się nawet do obsadzenia ich wojskiem litewskim i zerwania sejmu. Ludwika Karolina zmarła w połogu 23 III 1695 r. Spór o pozostałe po niej dobra neuburskie toczył się między Radziwiłłami a Sapiehami jeszcze kilkadziesiąt lat.