W 2022 i 2023 roku Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie realizowało projekt „Muzeum otwarte”, finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem projektu było włączanie uchodźców z Ukrainy do polskiego społeczeństwa.
Projekt zapewnił realne wsparcie edukacyjne, społeczne i zawodowe osobom z Ukrainy poszukującym w naszym kraju schronienia przed wojną. Muzeum, dzięki przyznanej dotacji podmiotowej, aktywnie włączyło się w działania mające na celu integrację i aktywizację uchodźców.
W 2022 roku w ramach projektu „Muzeum otwarte” zrealizowaliśmy następujące działania:
- zajęcia i warsztaty edukacyjne w pałacu i w ogrodach;
- szkolenie ECHOCAST dla polskich muzealników pracujących z osobami z różnych kultur;
- warsztaty muzeoterapii;
- zatrudnienie na umowy cywilno-prawne współpracowników ukraińskich;
- remont bieżący przenośnej zabudowy biurowej w celu adaptacji do nowych funkcji edukacyjnych.
W związku z wyremontowaniem pod koniec 2022 roku przenośnej zabudowy biurowej muzeum zyskało zupełnie nową przestrzeń z przeznaczeniem na prowadzenie w niej działań twórczo-edukacyjnych. Nazwaliśmy to miejsce Wil.Lab, a działania tam rozpoczęliśmy w kwietniu 2023 roku. W przyjaznych i komfortowych warunkach mogliśmy kontynuować starania o integrację uchodźców poprzez:
- organizację licznych zajęć i warsztatów edukacyjnych oraz pokazów filmowych;
- szkolenie ECHOCAST dla polskich muzealników pracujących z osobami z różnych kultur;
- zatrudnienie na umowy cywilno-prawne współpracowników ukraińskich.
Dzięki bardzo intensywnej i regularnej pracy zbudowaliśmy wokół Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie międzykulturową społeczność. To miejsce realizacji oddolnych inicjatyw i działań inspirowanych przez osoby z Ukrainy, miejsce spotkań i twórczego spędzania wolnego czasu, służące również potrzebom tejże społeczności. To miejsce wymiany wrażeń, doświadczeń i emocji – spotkań wokół wspólnych potrzeb bycia blisko innych osób, wsparcia i tworzenia.
Od początku istnienia Wil.Labu zakładaliśmy w nim większą swobodę i otwartość na interpretację dziedzictwa. Rozwijana tak animacja kulturalna w zasadniczy sposób różni się od programów edukacyjnych dotychczas proponowanych, między innymi dzięki otwartości na pomysły i potrzeby innych oraz włączanie odbiorców w tworzenie opowieści i narracji o dziedzictwie kulturowym i jego znaczeniu oraz roli we współczesności. Naszym celem było stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której uczestnicy będą skłonni do samoorganizacji i podejmowania własnych działań na rzecz innych uczestników. Cel ten został zrealizowany między innymi poprzez aktywność wolontariacką uczestników, m.in. w zakresie prowadzenia wsparcia psychologicznego czy też prowadzenia warsztatów haftu.
Wil.Lab to zatem przede wszystkim aktywna i zaangażowana społeczność, dla której i z którą w 2023 roku zrealizowaliśmy ok. 88 spotkań i warsztatów, w których uczestniczyło ok. 1800 osób, głównie ze społeczności ukraińskiej (ale nie tylko, bo założeniem była integracja). Aktualne informacje o prowadzonych przez nas działaniach można znaleźć w naszej grupie na Facebooku, zrzeszającej obecnie ok. 560 członków, gdzie dwujęzyczne posty (ukraińsko-polskie) publikowane są ok. 3–4 razy w tygodniu. Zapraszamy do dołączenia: https://www.facebook.com/groups/wilanow.lab
W 2023 r. kontynuowaliśmy również działania związane ze szkoleniem polskich muzealników do pracy ze społecznościami międzykulturowymi, które realizujemy dzięki opracowaniu nowego modułu ECHOCAST pt. „Otwarte muzeum”. Umożliwia on trenowanie kompetencji międzykulturowych, mających wpływ m.in. na efektywną komunikację oraz budowanie postawy opartej na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. W 2022 roku zrealizowaliśmy pierwsze pilotażowe szkolenie z udziałem trenerów programu ECHOCAST z innych instytucji kultury, takich jak: Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN czy Muzeum Warszawy. W 2023 roku zrealizowaliśmy trzy szkolenia, na które zaprosiliśmy muzealników i muzealniczki z całej Polski. Łącznie przeszkoliliśmy i wystawiliśmy certyfikaty dla 41 osób reprezentujących Muzeum Łazienki Królewskie, Muzeum Południowego Podlasia, Muzeum Ziemi Bieckiej, Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Muzeum Dzieci Polskich – Ofiar Totalitaryzmu w Łodzi i oczywiście Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Więcej o programie ECHOCAST można przeczytać tutaj: https://www.wilanow-palac.pl/echocast.html
Działania prowadzone w Wil.Labie są dostrzegane i ważne dla ukraińskiej społeczności – w 2023 r. kilkukrotnie zapraszani byliśmy do Polskiego Radia dla Ukraińców, a w przeprowadzonych ankietach ewaluacyjnych na pytanie, co najbardziej podobało się uczestnikom w tym miejscu, możemy czytać m.in. takie odpowiedzi:
„Atmosfera komfortu, domu, podobnie myślących ludzi. Nietypowe zajęcia, na przykład udział we wspólnych warsztatach na temat gotowania potraw narodowych, ale pod okiem specjalistów w tej dziedzinie”.
„Atmosfera, energia, profesjonalizm, malarstwo i plenery. Szkoła malarstwa, decoupage (…)”.
„Podoba mi się podejście do każdego uczestnika, poświęcony mu czas. Podoba mi się różnorodność zajęć (….)”.
Wiemy, że to miejsce jest ważne i potrzebne, dlatego mamy nadzieję, że uda nam się kontynuować pracę z przedstawicielami społeczności Ukraińców czasowo przebywających w Polsce również w 2024 roku.
