W związku z rozszerzeniem zakresu prac konserwatorskich w Sypialni Pani i klatki z żeliwnymi schodami o niezbędny montaż instalacji teletechnicznej, monitoringu, oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego, zmianie ulegnie również termin zakończenia realizacji projektu pn. „Przeprowadzenie prac konserwatorsko-restauratorskich w pomieszczeniach Sieni Dolnej, Sypialni Pani i Klatce Żeliwnej Pałacu Wilanowskiego – etap I”. Planowany termin ukończenia w/w prac to koniec marca 2024 r.
4 grudnia 2023 r. ukończono kolejny etap prac konserwatorsko-restauratorskich przy wystroju obu pomieszczeń (prace trwały od początku września). Z powierzchni ścian, sufitu z rozetą, fasety oraz drewnianych elementów usunięto wtórne warstwy malarskie, a także cementowe i gipsowe uzupełnienia tynków oraz zdegradowane wtórne tynki wapienno-cementowe. Przy tej okazji kontynuowano prace badawcze w obrębie ścian i fasety w Sypialni Pani, wykonano dokumentację fotograficzną i pobrano dodatkowe próbki do badań laboratoryjnych.
Drewniane okno z futryną oraz marmurowy parapet, które wymagały pełnej konserwacji, zdemontowano, drewniane elementy oczyszczono, zdezynfekowano, uzupełniono ubytki drewna i pomalowano. Zachowano oryginalne metalowe elementy okna (zawiasy, zamki, klamki), które po konserwacji pełnią swą pierwotną funkcję. Marmurowy parapet wymagał rozklejenia fragmentów i ich ponownego scalenia ze względu na nieestetyczne reperacje z lat 60-tych XX-w.
Relikty XIX-wiecznych tapet zostały zakonserwowane zachowawczo, tj. oczyszczone z nawarstwień (wyłącznie tych, które dało się usunąć bez uszkodzenia oryginału) wykonano też ich wzmocnienie - konsolidację oraz dublaż. Następnie zostały wyprostowane pod obciążeniem i umieszczone w obwolutach z papieru bezkwasowego. Wszystkie oryginalne fragmenty przechowywane są aktualnie w Magazynach Zbiorów w pudłach ochronnych.
Pracom konserwatorskim zostały poddane również elementy XIX-wiecznego kominka – żeliwny wkład i kamienna obudowa z wapienia bolechowickiego. Jego popękany parapet wymagał demontażu i poprawnego sklejenia fragmentów.
Oryginalne tynki, wierzchnie sztablatury gipsowe oraz warstwy malarskie ścian zostały skonsolidowane i wzmocnione strukturalnie, następnie uzupełniono brakujące fragmenty tynków, także w obrębie bruzdowań wykonanych pod instalacje. Obszary osłabione strukturalnie i najbardziej narażone na spękanie, takie jak powierzchnia sufitu, alkowy, faseta i powierzchnie bruzdowań zostały dodatkowo wzmocnione siatką lub tkaniną z włókna szklanego. Zagruntowano i pomalowano powierzchnię sufitu, rozety i fasety farbą podkładową, wykonano rekonstrukcję sztukatorskiego fryzu.
Na elementach drewnianych mazerowanych trzech par drzwi i na boazerii uzupełniono grunty i rozpoczęto retusz warstwy malarskiej. Wykonano projekty aranżacji i rekonstrukcji mazerunków w alkowie: na powierzchni sufitu i ściany zachodniej, opracowano także koncepcję wykonania osłon na wybrane partie dekoracji z poł. XIX w. (kominek i relikty tapet flokowanych).
Realizacja prac w Sypialni Pani w rozszerzonym zakresie w/w projektu była niezwykle wymagająca zarówno dla zespołu konserwatorskiego, jak i muzealnych kuratorów, ze względu na zaplanowaną zmianę funkcji pomieszczenia - konieczność przystosowania Sypialni Pani do użytkowania przez gości Muzeum. Wyzwania technologiczne i organizacyjne wynikały m.in. z konieczności pogodzenia harmonogramu pracy trzech różnych ekip branżowych działających na parterze i 1. piętrze skrzydła północnego pałacu. Ukończenie prac restauratorskich (retuszy i rekonstrukcji mazerunków olejnych) będzie wykonywane w okresie styczeń - marzec 2024.
Po naprawie konstrukcji nośnej pod drewniane posadzki w obu w/w pomieszczeniach, po pełnej konserwacji parkietu i jego montażu zlikwidowano różnice w poziomie podłóg i progów. Obecnie układane są drewniane posadzki w dalszej części amfilady prowadzącej do windy. Nowe drewniane tafle parkietu zostaną estetycznie scalone z zabytkowymi po cyklinowaniu i zabezpieczeniu powierzchni (olejowaniu).
Opracowanie: Irma Fuks-Rembisz
Zakończenie prac konserwatorsko-restauratorskich w Sieni Dolnej, Sypialni Pani i Klatce Żeliwnej – I etap
Pierwszy etap prac konserwatorsko-restauratorskich na parterze północnego skrzydła Pałacu Wilanowskiego – w Sypialni Pani i w klatce z żeliwnymi schodami – zakończył się 12 września 2023 r.
W tych pomieszczeniach zdemontowano i skatalogowano elementy drewnianych podłóg wraz z mazerowanymi cokołami. W Sypialni Pani wyreperowano podłoże pod podłogę i zabezpieczono powierzchnię po demontażu obu podłóg. Zdemontowano także m.in. zabytkowe mazerowane drzwi prowadzące na klatkę schodową, a także stolarkę okienną i XIX-wieczny marmurowy parapet. Do specjalistycznych badań składu przekazano próbki m.in. tynków i warstw malarskich. Wykonano także odkrywki stratygraficzne oraz architektoniczne, analizę stanu zachowania poszczególnych obiektów, w tym mapowanie rozwarstwień tynków na powierzchni ścian, fasety i sufitów.
Po demontażu flokowanych XIX-wiecznych tapet wykonano pogłębione odkrywki architektoniczne na ścianie południowej. To pozwala badać najstarsze partie muru i relikty zabytkowych XVIII-wiecznych tynków. Wybrano także fragment brytu, który został przesłany do Francji, do firmy wyspecjalizowanej w rzemieślniczym rekonstruowaniu tapet według historycznych wzorów.
Pozostałe dwie pary drzwi do sąsiednich pomieszczeń oraz mazerowane partie ścian w Sypialni Pani są w trakcie oczyszczania z wtórnych warstw farb. Prowadzone są też prace techniczne przy oryginalnych tynkach na powierzchni ścian. Wykonano m.in. projekt rekonstrukcji fryzu zgodnie z XIX-wiecznym wzorem i dopracowano jego wizualizację cyfrową w formie rysunku oraz wydruku 3D.
Sypialnia Pani jest pomieszczeniem, do którego publiczność będzie wchodziła bezpośrednio z lobby przy windzie. Przylega do niej dwukondygnacyjna klatka z żeliwnymi schodami, a dalej, w ciągu komunikacyjnym – Sień Dolna. Wnętrza te są obszarami komunikacyjnymi pomiędzy dziedzińcem, parterem a piętrem Pałacu Wilanowskiego.
Projekt „Przeprowadzenie prac konserwatorsko-restauratorskie w pomieszczeniach Sieni Dolnej, Sypialni Pani i Klatce Żeliwnej Pałacu Wilanowskiego – etap I” jest realizowany w ramach dotacji celowej udzielonej ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa. Dziękujemy!
Prace konserwatorsko-restauratorskie w Sieni Dolnej, Sypialni Pani i Klatce Żeliwnej – I etap
Północne skrzydło pałacu jest obecnie zamknięte dla zwiedzających, a powodem są prace modernizacyjne w salach na piętrze, gdzie powstanie nowa galeria wystaw czasowych. Przy okazji prac budowlanych podjęte zostały też działania konserwatorsko-restauratorskie w historycznych wnętrzach znajdujących się na parterze.
Dzięki dotacji celowej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przywrócony zostanie XIX-wieczny wystrój i charakter dekoracji w Sypialni Pani. W sąsiadującej z nią klatce z żeliwnymi schodami przeprowadzone będą niezbędne naprawy przy drewnianej posadzce, której poziom zostanie obniżony w obu pomieszczeniach. Znajdzie się tu także nowoczesna winda. Prace rozpoczęto z końcem lipca 2023 r.
Wcześniej, już w 2021 r., ze ścian Sypialni Pani zdjęto zniszczone tkaniny i odsłonięto fragmenty cennych XIX-wiecznych tapet. Odkrywki na cokołach imitujących boazerię ujawniły, że pod jednorodną szaro-białą warstwą farby olejnej znajduje się dawna malarska dekoracja mazerunkowa, imitująca słoje drewna. Odnalezione ślady pierwotnego wystroju tego wnętrza korespondują z zabytkową dekoracją sąsiadującej klatki schodowej.
Kontynuacja badań architektonicznych i konserwatorskich rozpoczętych w 2021 r. pozwoli lepiej zrozumieć historię przemian, jakie zaszły w skrzydle północnym od XVIII wieku. W latach 60. XX wieku dokonano tu wielu głębokich przekształceń, m.in. usuwając część XIX-wiecznego wystroju. Konserwatorzy precyzyjnie udokumentują obszary zachowanej oryginalnej dekoracji i elementy wtórne. Decyzje o ich pozostawieniu lub usunięciu będą podejmowane komisyjnie.
Konserwatorzy planują odsłonić spod przemalowań mazerunkową dekorację na ścianach i na drzwiach, zdjąć ze ścian relikty wzorzystych papierowych obić ściennych i zabezpieczyć je w Magazynie Zbiorów, a w ich miejsce zamontować wierne rekonstrukcje.
W miejscu istniejącego współczesnego gzymsu zostanie zrekonstruowany polichromowany sztukatorski fryz. Podstawą tej rekonstrukcji będzie dokumentacja fotograficzna sprzed 1955 r. oraz analogiczny fryz z pomieszczenia na pierwszym piętrze. W wyniku tych prac poprawi się stan sufitu oraz kamiennych i metalowych elementów wystroju oryginalnego kominka i parapetu.
Prace wykona Konsorcjum złożone z trzech firm, wyłonionych w przetargu:
- Pokorni Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki Maria Pokorna-Paruszkiewicz, Pavol Pokorny S.C. - Lider konsorcjum,
- Pracownie Projektowe DMM CO sp. z o.o. Magdalena Mazur-Stępka - Partner,
- Maciej Baran Konserwacja Zabytków.
Prace konserwatorsko-restauratorskie w pomieszczeniach Sieni Dolnej, Sypialni Pani i Klatce Żeliwnej Pałacu Wilanowskiego – etap I są realizowane w ramach dotacji celowej udzielonej ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa. Dziękujemy!
Prace te są kontynuacją ratunkowych działań konserwatorskich rozpoczętych w 2021 r. na potrzeby inwestycji Muzeum, jaką jest modernizacja skrzydła północnego pałacu i montaż windy, co pozwoli na udostępnienie publiczności piętra pałacu wraz z Galerią Wystaw Czasowych. Sypialnia Pani jest pomieszczeniem, do którego publiczność będzie wchodziła bezpośrednio z lobby przy windzie, przylega do niej dwukondygnacyjna klatka z żeliwnymi schodami, a dalej, w ciągu komunikacyjnym – Sień Dolna. Wnętrza te są obszarami komunikacyjnymi pomiędzy dziedzińcem, parterem a piętrem pałacu.
