© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Puchary szklane typu Römer

Wśród znalezisk archeologicznych, wydobywanych podczas badań wykopaliskowych, oraz zabytków znajdujących się w kolekcjach muzealnych, są także efektowne puchary szklane określane w literaturze niemieckim terminem Römer. Używane były w krajach europejskich (i Polsce) od XV do XIX wieku, powszechnie zaś w stuleciach XVII i XVIII, głównie przez średniozamożnych mieszczan i szlachtę. Służyły do picia różnych gatunków win, głównie białych. Ośrodkiem, w którym prawdopodobnie najwcześniej je wytwarzano była Kolonia. Stamtąd docierały one do innych centrów nadreńskich i do Niderlandów. W źródłach zachodnioeuropejskich nazwa Römer (roeumer) pojawia się dopiero w XVII w., wcześniej występuje rzadko; zapewne stosowano dla nich inne, bardziej ogólne pojęcia, np. berkenmeyer czy goblet (kielich).

Naczynia te widnieją na wielu przedstawieniach ikonograficznych z tego czasu, m. in. wśród innych elementów zastawy stołowej. Wyróżniają się formą i oryginalnym sposobem dekoracji. Ich kształt i ornamentyka zmieniała się w ciągu stuleci; „klasyczna” forma tego naczynia powstała w pierwszej ćwierci XVII w. Charakteryzuje się ona znaczną wysokością (do 30 cm), dość wysoką i stożkowatą stopką (wykonaną z nici szklanej spiralnie zawiniętej), cylindrycznym korpusem, zdobionym wieloma „jeżynkami” (guzami z wypustkami), oraz dużą, owoidalną lub kulistą czarą, oddzieloną od korpusu szklaną taśmą. Od drugiej połowy XVIII w. następowało stopniowe uproszczenie i zniekształcenie „wzorcowego” Römera.

Do Polski naczynia te docierały zapewne jako importy sprowadzane drogą morską (przez Lubekę) lub lądową (przez Wielkopolskę i Śląsk). Pozyskano je m. in. podczas prac archeologicznych na zamku w Szczecinie, na terenie miasta Kołobrzegu i Elbląga. Wśród zabytków znalezionych w dzielnicy rzemieślniczej elbląskiego Starego Miasta oprócz Römerów wyróżniono też podobne puchary, zwane Nuppenbecher. Przypuszczalnie obie grupy wyrobów wywodzą się z jednego źródła, lecz rozwijały się odrębnie. Zasadnicza różnica między nimi tkwi w wysokości naczyń i kształcie ozdób dolepianych do korpusu. Te drugie są niewysokie, o płaskiej stopie i gładkich „guzach”.