© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Skąd się wzięła trąbka w godle poczty?

Trąbka jest symbolem niemal wszystkich urządzeń pocztowych na świecie. Skąd ta zadziwiająca kariera? Geneza znaku trąbki pocztowej sięga jeszcze średniowiecza. Posługiwała się nią tak zwana poczta rzeźnicza „Metzgerpost” funkcjonująca na obszarze współczesnych Niemiec. Jej posłańcy mieli zwyczaj wygrywać na trąbce melodie, aby zasygnalizować mieszkańcom danej osady lub miasta swoje przybycie po odbiór korespondencji.

Instrument ten bardzo szybko znalazł uznanie w innych krajach. Sama trąbka, jej wygląd, tworzywo, z którego była wykonywana oraz melodie, które na niej wygrywano, ewaluowały wielokrotnie. Bez wątpienia do upowszechnienia tego narzędzia przyczynił się ród Taxisów, który organizował urządzenia pocztowe w wielu państwach europejskich, w tym również w nowożytnej Rzeczypospolitej. W Polsce o trąbce po raz pierwszy wspomina Ordynacya poczty przemyskiej z  lipca 1667 roku. Informacje na temat obowiązku wyposażenia pocztylionów w trąbki zawierają także instrukcje pocztowe z czasów stanisławowskich – ogłoszona w 1764 roku Instrukcya dla IchMi PP Pocztmagistrów Poczt Koronnych y W[ielkiego] X[ięstwa] Lit[ewskiego] oraz Instrukcya dla Officjalistów Pocztowych Tak w Koronie jako y w Wielkim Xięstwie Litewskim z 1 lipca 1777 roku. Bez tego instrumentu  postylioni nie powinni w ogóle wyruszać w drogę, a pocztmistrzowie, stanowiący odpowiednik współczesnych naczelników poczty, mieli obowiązek dbać o to, aby ich pracownicy potrafili wygrywać na niej melodie.

Trąbka pełniła również inną rolę. Przede wszystkim służyła postylionom do odstraszania dzikich zwierząt oraz informowania o potencjalnych niebezpieczeństwach. Niejednokrotnie pozwalała im odnaleźć drogę, gdy zbłądzili w nieznanej sobie okolicy. Na dźwięk melodii wygrywanej na trąbce reagowały psy, a ich szczekanie naprowadzało postylionów na właściwą drogę. Jej sygnał oznaczał także, że na trakcie znajduje się pracownik poczty, któremu należy ustąpić drogi. I w ten właśnie sposób trąbka pocztowa uzyskała stopniowo miano głównego emblematu poczty, a jej wizerunek umieszczano na herbach zdobiących siedziby urzędów pocztowych. Stała się też przedmiotem sporu prowadzonego między Taxisami, którzy zabiegali o nadanie jej rangi symbolu poczty państwowej, a prywatnymi „przedsiębiorstwami” zajmującymi się ekspedycją korespondencji. Spór trwał ponad 300 lat i zakończył się sukcesem poczt państwowych, które utrzymały monopol na jej stosowanie.

Z nazwiskiem Taxis należy wiązać jeszcze jedną ciekawostkę. Przedstawiciel tego rodu Francisco Taxis na polecenie cesarza Maksymiliana I zorganizował w 1516 roku  pierwsze regularne połączenie pocztowe między Innsbrukiem i Wiedniem a Brukselą. Od tego nazwiska i wydarzenia wzięła się też popularna nazwa – taksówki.