© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Wąsowiczowa z Tyszkiewiczów, 1.v. Potocka Anna (1779-1867)

Wąsowiczowa z Tyszkiewiczów, 1.v. Potocka Anna (1779-1867), pamiętnikarka. Była wnuczką królewskiego brata Kazimierza Poniatowskiego, dzieciństwo spędziła w Białymstoku u ciotecznej babki, królewskiej siostry, Izabeli z Poniatowskich Branickiej, „pani krakowskiej”, wdowy po hetmanie w. koronnym Janie Klemensie. Poślubiła w r. 1805 wnuka księżnej marszałkowej Aleksandra Potockiego, a więc została synową Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich. Z mężem zamieszkała w Wilanowie.

Oczytana, brylująca w towarzystwie, wyróżniała się inteligencją, choć o jej urodzie i zarazem swobodzie obyczajowej różnie mówili współcześni. Niezła rysowniczka, najbardziej wsławiła się projektami ogrodów, m. in. w Natolinie, w Zatorze i Mokotowie. W dwóch ostatnich posiadłościach przebudowała rezydencje w duchu romantyzmu (neogotyku). Była też inicjatorką i współfundatorską pomnika swego wuja, ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Wiele zawdzięczała teściowi, wytrawnemu znawcy malarstwa i starożytności, natomiast źle układały się jej relacje z teściową i z mężem.. W r. 1817 rozwiodła się z Potockim, poślubiła Stanisława Dunina Wąsowicza. Pozycja towarzyska Anetki (bo tak ją zazwyczaj nazywano) na tym ucierpiała. Od r. 1851 mieszkała w Paryżu, gdzie jednak stroniła od środowiska Hotelu Lambert. Pozostawiła pamiętnik, który został opublikowany w 30 lat po jej śmierci i wzbudził niemałe zainteresowanie we Francji i w Polsce. Choć historycy mieli za złe pewne nieścisłości i stronniczość, jednak dla badaczy życia towarzyskiego pierwszej połowy XIX wieku i czasów napoleońskich stał się nieocenioną pomocą. Opublikowano także (w r. 1899) jej relację z podróży, pt. Voyage en Italie (w polskiej wersji – Podróż do Włoch). Zmarła w Paryżu, pochowana została w Zatorze.