© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
   |   10.08.2015

Wykonanie niezbędnego rozeznania warunków konserwatorsko-biologicznych oraz prac konserwatorsko-chemicznych wraz z oceną zagrożeń deterioracyjnych wybranych sal ekspozycyjnych

Badanie sukcesji biologicznej i procesów biodeterioracji w analizach wizualizacyjnych izolowanych biofilmów oraz ich identyfikacja
Badania dotyczyły poziomu sukcesji biologicznej na Pergoli Północnej. Ta zabytkowa budowla znajduje się na przedłużeniu północnego skrzydła pałacu i właśnie od północy zamyka dziedziniec pałacowy. W trakcie badań dokonano obserwacji powierzchni kamiennych pergoli, które wyraźnie różnią się stanem zachowania w zależności od usytuowania względem stron świata. Do badań wybrano pola obserwacyjne zlokalizowane w rejonach północnym i południowym pergoli. Podczas monitorowania zmian na wybranych polach zauważono, że w każdym z nich przebiegają one inaczej. Zasadniczo sukcesja rozpoczyna się od brzegu oczyszczonego pola badawczego, ale litobionty pojawiają się także w jego centrum – bądź w postaci rozproszonych punktowych kolonii, bądź w postaci rozległych pól. Litobiontami nazywamy organizmy żywe bytujące w skałach i na nich. Zalicza się do nich głownie: bakterie chemoautotroficzne (chemolitotroficzne), sinice, glony, grzyby lichenizujące i grzyby nielichenizujące oraz mszaki.

Badanie stanu zapylenia aerozolu powietrznego wybranych pomieszczeń muzeum
Głównym założeniem badań prowadzonych w ramach tego działania było oszacowanie stopnia zapylenia powietrza oraz określenie typów osadów sedymentacyjnych w pomieszczeniach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. W ramach analizy zapylenia wykonano serię pomiarów pięciu frakcji zapylenia aerozolu powietrza w 32 lokalizacjach na terenie pomieszczeń muzealnych. Badania stanu zapylenia powietrza umożliwiają wstępną ocenę zagrożeń dla obiektów zabytkowych na podstawie ilości i składu kurzu. Pomiary wykonano przy pomocy urządzenia DustTrak Monitor 8533 firmy TSI. Urządzenie prowadzi pomiar dla następujących frakcji zapylenia: PM1; PM2, 5; PM4; PM10 oraz TOTAL. Skrót PM oznacza pyły zawieszone (ang. Particulate Matter), cyfra oznacza wielkość ziaren wyrażona w µm. Określenie „TOTAL” oznacza pył całkowity, czyli wszystkie pyły o średnicy aerodynamicznej nawet większej niż 10 µm. Interpretacja wyników oparta została na Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 6 czerwca 2014 r. ws. najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (na podstawie art. 228 § 3 Ustawy z dn. 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., nr 21, poz. 94, z późn. zm.).

Mikroanaliza spektralna osadów sedymentacyjnych wybranych próbek
W ramach badania osadów sedymentacyjnych dokonano analizy morfometryczno-spektralnej w mikroskopie konfokalnym na podstawie specjalnie zgromadzonego materiału. Takie analizy pozwalają na ocenę składu jakościowego osadzających się cząstek kurzu poprzez obserwacje zjawiska autoflourescencji.

Analizy porównawcze bioróżnorodności mikrobiologicznej tkanin welurowych w korpusie głównym pałacu
Celem tej analizy było określenie ogólnej bioróżnorodności mikrobiologicznej badanych obiektów i ilości komórek żywych mikroorganizmów hodowlanych. Badania pozwoliły poznać liczebność mikroorganizmów, które zasiedlały zabytkowe tkaniny naścienne wcześniej lub które są w nich obecne teraz, a ich identyfikacja genetyczna pozwoliła na ocenę ewentualnych zagrożeń dla obiektów.

Analizy mikrobiologiczne powietrza i obiektów zabytkowych
W badaniach tych wykonano mikrobiologiczny monitoring powietrza w lokalizacjach na terenie zabytkowych sal i przestrzeni muzealnych oraz w okolicach Pergoli Północnej za pomocą standardowych metod zgodnych z normami zalecanymi dla prowadzenia badań powietrza przez Polski Komitet Normalizacyjny. Dodatkowo wykonano badania i analizy na podłożach specyficznych, dostosowanych do lokalizacji konkretnie wybranych obiektów. Pozwoliło to na zastosowanie adekwatnej metodyki izolacji grup bakterii dedykowanych do bytowania na określonych podłożach zabytkowych (papier, drewno, malowidła ścienne, alabaster). Przeprowadzono też analizę liczebności i różnorodności oraz aktywności enzymatycznych bakterii wyizolowanych z prób powietrza oraz powierzchni obiektów w próbach pobranych w wybranych pomieszczeniach pałacu. Dzięki temu zidentyfikowano mikroorganizmy stanowiące potencjalne źródło zakażeń eksponatów oraz rozwijania się procesów zniszczeń w obszarze kolekcji zabytków muzeum.

Badania i analizy chemiczne wybranych dzieł sztuki
Celem badań była identyfikacja spoiw organicznych, olejów, wosków oraz żywic z próbek pobranych z obrazów malarstwa olejnego. Dzięki zastosowaniu technik umożliwiających  rozdzielenie składników próbki oraz ich identyfikację otrzymano niezwykle cenne informacje, bardzo pomocne w procesie konserwacji oraz restauracji zabytkowych obrazów. W drugiej części badań przeprowadzono identyfikację barwników naturalnych w próbkach pochodzących z zabytkowych tkanin jedwabnych oraz zbadano postępujące procesy blaknięcia historycznych wybarwień.

Zadanie zostało zrealizowane jako część projektu „Rewitalizacja i digitalizacja jedynej w Polsce barokowej rezydencji królewskiej w Wilanowie” w ramach działania 11.1: Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym priorytetu XI Kultura i dziedzictwo kulturowe, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007–2013. Całkowita wartość projektu wynosi 19 615 460 zł, wartość dofinansowania z Unii Europejskiej to 13 596 578 zł. Więcej o Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na stronie www.pois.gov.pl.

Logo POIiŚ