© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja

Zegar kominkowy

  • Rzemiosło artystyczne
  • Michał Krantz
  • Polska, Warszawa
  • Między 1788 a 1818
  • Mechanizm: mosiądz, blacha miedziana emaliowana, malowana, stal; obudowa: mosiądz odlewany, złocony; orzech czerniony, rzeźbiony, złocony; szkło białe
  • 47,5 x 26,8 x 15 cm
  • Wil.5569

Sygn. na oddzielnej plakietce emaliowanej umieszczonej w łuku nad tarczą zegara: Michael | Kranz | a Varsovie

 Zegar szafkowy typu bracket ze wskazaniami czasu na białej okrągłej emaliowanej tarczy koncentrycznie umieszczonymi oznaczeniami: minut na kręgu zewnętrznym kreskami, kwadransów – cyframi arabskimi 15, 30, 45, 60, godzin – dużymi cyframi arabskimi 1–12 i dni miesiąca – małymi cyframi arabskimi na wewnętrznym kręgu 1–31. Mechanizm z osobnym napędem sprężynowym dla funkcji chodu, osobnym dla bicia kwadransów i godzin. Bicie godzin i kwadransów na dwóch dzwonkach, umieszczonych w szczycie szafki. Jako regulację chodu zastosowano bęben wyrównawczy z łańcuszkami typu Galla. Mechanizm ma wychwyt wrzecionowy poziomy, z wahadłem krótkim, typu ciężkiego. Zegar wyposażony jest w repetycje i wyłącznik bicia. W łuku zwieńczenia trzy okrągłe, emaliowane tarczki: dwie z wyłącznikami bicia i jedna, większa, z sygnaturą w otoczeniu drobnego ornamentu wieńcowego.

Z usług słynnego warszawskiego warsztatu zegarmistrzowskiego Krantzów (którego założyciel, Franciszek Krantz, przybył z Wiednia) korzystali właściciele Wilanowa przez pokolenia. Udokumentowane są reperacje zegarów Stanisława Kostki Potockiego przez Antoniego Krantza w 1803 r. Zachowały się również rachunki reperacji zegarów wiedeńskich przez Michała Krantza w styczniu 1832 r. Prawdopodobnie wśród wykazów zegarów zdobiących pałac wilanowski znajdowały się również mechanizmy pochodzące z tego warsztatu. Z pewnością Potoccy korzystali z ich pośrednictwa przy zakupie zegarów wiedeńskich. Nawiązując do tradycji, zakupiony zegar jest drugim dziełem Michała Krantza znajdującym się w kolekcji wilanowskiej.

Anna Kwiatkowska