Sapieha Kazimierz Jan (ok. 1642–1720)
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Sapieha Kazimierz Jan (ok. 1642–1720) źródło: Polski Słownik Biograficzny
Kazimierz Jan Sapiecha grafika BN.jpg

Sapieha Kazimierz Jan (ok. 1642–1720), hetman wielki litewski, wojewoda wileński. Po studiach w Grazu i Lowanium i blisko rocznym pobycie w Paryżu, już w 1664 r. został podskarbim nadwornym litewskim. Jego działalność polityczna podporządkowana była nadrzędnemu celowi – walce z dominacją Paców na Litwie. Chociaż za panowania Michała Korybuta przyjął opcję prokrólewską, jednak na elekcji w 1674 r. poparł Jana Sobieskiego. Gdy hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac podczas kampanii jesienią tego roku na Ukrainie wycofał się z częścią armii litewskiej, Sapieha trwał przy królu ze swoimi chorągwiami.

W 1678 r. wysłany w wielkim poselstwie do Moskwy uzyskał jedynie przedłużenie rozejmu andruszowskiego. Promowany przez Jana III dla stworzenia przeciwwagi w stosunku do Paców, otrzymał w 1681 r. buławę polna litewską, a w 1682 r. województwo wileńskie. Nie popierał jednak królewskich planów politycznych, m.in. sojuszu z Austrią, a zdobywszy przewagę na Litwie przyłączył się do stronnictwa francuskiego. Król próbował zatrzymać Sapiehę w swoim obozie poprzez nadanie mu buławy wielkiej koronnej, jednak hetman pozostał w opozycji. Podczas kampanii r. 1683 zwlekał z wypełnieniem rozkazów Jana III, a nawet wyraźnie je lekceważył. Gdy w 1688 r. król poważnie zachorował Sapieha spiskował przeciw kandydowaniu królewicza Jakuba w spodziewanej elekcji. W swoich działaniach antykrólewskich Sapieha i jego brat Benedykt (podskarbi wielki litewski) posługiwali się zrywaniem obrad sejmów, np. w latach 1688/1689 i 1693 r. Popadłszy w konflikt z popieranym przez Jana III biskupem wileńskim Konstantym Kazimierzem Brzostowskim, obłożony interdyktem Sapieha czuł się bezkarny, mając poparcie prymasa Michała Radziejowskiego i wojska litewskiego. Na sejm 1695 przyjechał do Warszawy w otoczeniu oddziału zbrojnych stronników, tytułujących go Kazimierzem IV.

Po zgonie Jana III wymieniano go jako kandydata do tronu, mówiło się też o jego ewentualnym małżeństwie z Marią Kazimierą. Zdołał jeszcze zdławić wystąpienie Pociejów i Ogińskich przeciw hegemonii sapieżyńskiej w 1696 r. Na elekcji poparł ks. Ludwika Conti, nie uczestniczył jednak w działaniach kontystów i uznał Augusta II. Zbliżająca się konfrontacja z opozycją na Litwie (republikantami) skłoniła hetmana do szukana poparcia w Austrii. W 1700 r. cesarz Leopold I nadał Sapiehom tytuł książęcy. Podczas decydującego starcia z republikantami pod Olkienikami 18 XI 1700 Sapieha uszedł z pola bitwy. Uchwały zwycięskiej szlachty pozbawiły go dóbr i urzędów. W nocy po bitwie jego syn Michał Franciszek został rozsiekany przez szlachtę.

57_mapa polski i litwy.jpg

Podejmowane przez Augusta II próby pogodzenia stron konfliktu nie przyniosły rezultatu i w 1702 r. Sapieha przyłączył się do króla Szwecji Karola XII wkraczającego z armią na Litwę. W 1704 r. stanął po stronie Stanisława Leszczyńskiego. Po długich sporach wśród stronników szwedzkich Karol XII zdecydował o rezygnacji hetmana z buławy i przekazaniu jej bratankowi, Janowi Kazimierzowi Sapiesze (1708). Choć po powrocie Augusta II na tron Sapieha zachował urząd wojewody wileńskiego, jednak nie odzyskał buławy i stopniowo wycofał się z życia publicznego.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem