Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja źródło: Polski Słownik Biograficzny
57_jeremi wisniowiecki.jpg

Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja (1623-1672), żona Jeremiego Wiśniowieckiego. Była córką kanclerza Tomasza Zamoyskiego i Katarzyny z Ostrogskich, siostrą Jana Sobiepana Zamoyskiego i Barbary Konstancji, żony Aleksandra Koniecpolskiego. Uzdolniona intelektualnie, pobierała nauki u profesorów Akademii Zamojskiej; w wieku 10 lat pisała już listy po łacinie, uczyła się filozofii i innych przedmiotów humanistycznych. 27 II 1639 r. poślubiła Jeremiego Wiśniowieckiego, wnosząc mu olbrzymi posag (120 000 zł w gotówce i 80 000 w klejnotach; w rzeczywistości otrzymała znacznie więcej, według  Wiśniowieckiego – 700 000 zł). W kilka miesięcy po ślubie przeniosła się do rezydencji męża w Białym Kamieniu, a następnie do Wiśniowca.

Co najmniej dwukrotnie (w latach 1643 i 1647-1648) przebywała na Zadnieprzu; za pierwszym razem omal nie dostała się w ręce czambułu tatarskiego, za drugim musiała uciekać przed rozszerzającym się powstaniem Bohdana Chmielnickiego. Przeniosła się wówczas do Turowa, następnie do Wiśniowca i Zbaraża; wobec zagrożenia twierdzy przez oddziały kozacko-tatarskie wyjechała do Zamościa. Od 1650 r. mieszkała w Krzeszowie, by po śmierci męża (zm. 20 VIII 1651) powrócić w 1652 lub 1653 r. do Zamościa.

W pierwszych latach małżeństwa Jana Sobiepana z Marią Kazimierą d’Arquien pozostawała w dobrych stosunkach ze szwagierką, w miarę jednak pogłębiania się konfliktu między małżonkami zaczęła odnosić się do niej z niechęcią, za co ta w korespondencji z Janem Sobieskim określała ją mianem „Basetli”. Konflikt przerodził się w otwartą wojnę po śmierci Sobiepana w wyniku sporu o majątek zmarłego. Gryzelda uniemożliwiła wdowie przejęcie nieruchomości, nakazała również zamknąć przed nią bramy Zamościa. Mimo przegranej w kolejnych procesach zachowała większość spuścizny po bracie. Jednocześnie toczyła walkę z drugą linią Zamoyskich o zniesienie ordynacji i zachowanie jej dóbr dla syna Michała; według plotek gotowa była nawet poślubić w tym celu Stefana Zamoyskiego.

Po elekcji Michała na tron polski zaangażowała się w politykę, przyczyniając się do jego małżeństwa z Eleonorą Habsburżanką, starając się podbudować słaby autorytet i dążąc do ugody z przeciwnikami politycznymi. Prawdopodobnie zaaranżowała małżeństwo Dymitra Wiśniowieckiego z siostrzenicą Sobieskiego, nie zdołała jednak doprowadzić do rzeczywistej ugody; z czasem zaczęła tracić wpływ na syna, który podobno unikał nawet jej towarzystwa. Zmarła w Zamościu 17 IV 1672 r. Zgodnie z wyrażonym w testamencie życzeniem pragnęła spocząć w kościele zamojskim, została jednak pochowana w katedrze św. Jana w Warszawie.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem