Chanat krymski powstał ok. 1430 roku po rozpadzie Wielkiej Ordy, a kres jego istnienia położyła caryca Katarzyna II w 1783 roku. Przez ten czas niezmiennie państwem tatarskim rządziła jedna dynastia, wywodząca się od Hadżi Gireja. Dzierżona przez Girejów godność chana nie była wprawdzie dziedziczna, tylko elekcyjna, ale mimo to tron przypadał zawsze jednemu z przedstawicieli ich rodu.
Elekcji chana dokonywał kurułaj, czyli zgromadzenie bejów i mirzów krymskich. Elektorzy musieli się liczyć z wolą sułtana tureckiego, który od 1475 roku zatwierdzał wybór nowego chana.
Władca tatarski posiadał dwa niezbyt wielkie uprawnienia, które jednak legitymizowały jego władzę. Było to prawo bicia monety oraz wymieniania swojego imienia podczas piątkowej modlitwy w meczecie. Ponadto sprawował zwierzchnictwo nad całym państwem. W rzeczywistości władza chana ograniczała się do terenów jego domeny. Nie bez znaczenia były tu zwyczajowe prawa jego wasali oraz ich klientów i ograniczone możliwości wyegzekwowania posłuszeństwa tatarskich rodów. Na pozycję chana wpływał także fakt, że posiadał on niewielkie dochody, pozwalające utrzymywać zaledwie tysiącosobowy oddział przybocznej gwardii. Chański skarbiec zapełniały łupy wojenne, dochody z salin krymskich, pensje i przychody z ceł oraz podarunki przesyłane przez Moskwę i Rzeczypospolitą. Tylko w niewielkim stopniu jego dochody pochodziły z dóbr ziemskich.
Władca krymski, choć teoretycznie niezależny od nikogo, prowadził politykę zależną od Wysokiej Porty oraz tatarskich dostojników i przywódców rodów. Często to właśnie ich interesy decydowały o pokoju i wojnie. Nie mogło być inaczej, bowiem podczas wojny chan zdany był na siły zbrojne poszczególnych rodów. Teoretyczne dowództwo sprawował chan bądź dostojnik przez niego wyznaczony, ale w rzeczywistości członkowie rodów biorący udział w walce podlegali naczelnikom klanu (bejom). Równie problematyczne było zwierzchnictwo nad koczowniczymi Nogajami i góralskimi Czerkiesami. Zależność tych ostatnich ograniczała się w zasadzie do płacenia dorocznej daniny i prawa do niewolników. Ten górski lud często jednak buntował się przeciwko chańskiej władzy, stąd liczne, choć nie zawsze udane, wyprawy tatarskie na Kaukaz.
Pozycja krymskiego władcy nie była więc tak silna i przypominała bardziej rolę polskiego króla niż sułtana Turcji. Chan był zależny zarówno od tureckiego zwierzchnika jak od swych lenników – przywódców wielkich rodów. Sukcesy i porażki w dużej mierze zależały od osobowości i zdolności samego chana, jak również od umiejętności balansowania pomiędzy interesami poszczególnych rodów a interesem państwa. Chan nie był więc wschodnim despotą, ale raczej pierwszym wśród równych i symbolem jedności chanatu krymskiego.
