28 czerwca 1641 r.
Narodziny Marii Kazimiery de la Grange d'Arquien - przyszłej żony Jana Sobieskiego
9 czerwca 1646 r.
Jan Sobieski z bratem Markiem, wysłani na zagraniczne studia przez ojca, przybywają po podróży przez Niemcy i Niderlandy do Paryża (we Francji pozostają do października 1647 r.). Ojciec pragnął, aby synowie prezentowali się godnie, ale nie rujnowali na kosztowne stroje, zwłaszcza we Francyjej, gdzie teraz jednego dnia chodzą w złoto ulani, a drugiego zaś zakażą zaraz wszystkiego, ledwie, że nie o jednym sznurku czarnym chodzą.
13 czerwca 1646 r.
Śmierć ojca Jana Sobieskiego, kasztelana krakowskiego Jakuba Sobieskiego
28 czerwca 1664 r.
Maria Kazimiera de la Grange d’Arquien przekazuje z Gdańska Janowi Sobieskiemu: Mój ojciec pisze mi, że karoca Wci, ponieważ jest z rodzaju najpiękniejszych, będzie drogo kosztowała, więcej niż te dwa tysiące dukatów, które już otrzymał, o czym Wci mówiłam. Czekam na postanowienie Wci co do cyfry [monogramu] albo herbu; ojciec przyśle mi rachunek, gdzie będzie zaznaczone, ile co kosztowało – wszystkie ozdoby według ostatniej mody.
w czerwcu 1675 r.
Znany z zamiłowań bibliofilskich król Jan III otrzymał z Florencji od księcia Cosimo III Medyceusza skrzynię książek przyrodniczych i matematycznych. Tak opisuje ten moment dworzanin króla: Nie podobna oddać zadowolenia, jakie miał Jego Królewska Mość, mój pan miłościwy, widząc pojawienie się skrzyni książek przesłanych mu przez Waszą Książęcą Wysokość. Przebiegł tytuły wszystkich w obecności Najjaśniejszej Królowej, która obok wielu innych pochwał wyraziła uznanie dla piękna opraw. Król wybrał natychmiast cztery z nich, by przed kimkolwiek innym je przeczytać ...
w czerwcu 1677 r.
Sporządza się rejestr przedmiotów należących do Sobieskich, zabieranych do Warszawy ze skarbca w Gniewie, który odnotowuje m.in.: ... Muszkietów Arabskich dwa Trzeci królewicza Jm, Łukow pięć. Szosty krolewicza Jm maluśki ... Skorupa od Ślimaka ... Pieniądze Wołoskie z workiem ... Pięć Trąb Zwinionych obrazow wkażdey Trąbie po Dziesiąci Jest N° 50 Między tymi iest obraz rodzica K. Jmci ... Latarnia Wielka w niey z piany Morskiey Szyby ... Miech skurzany do pływania po wodzie ... Skrzynia pod Literą E pełna Xiąg ... Fuzyi dwie o dwu rurach Jedna srebrem mieyscami Nabiana, Druga zelazem y Herb na boku K. Jey Mci y te Obiedwie Worzechowey Osadzie ... Skrzynia prosta Zdesczek gwoździami Zbita pełna Szkła rozmaitego pod Literą Q.
w czerwcu 1690 r.
Na św. Jana, patrona króla Jana III, urządzono wspaniały festyn w Wilanowie. W programie obok różnych atrakcji widniał występ teatralnej trupy włoskiej, która już uprzednio dostarczała uciech dworowi w Żółkwi, przemieszczając się następnie wraz z nim do stolicy. Częste folgowanie teatralnej rozrywce drażniło nuncjusza papieskiego, który już w 1689 pisał: ... zdaje mi się, że dwór za to także ma urazę do mnie, żem kilka razy nadmienił królowi, jak było nieprzyzwoitą i gorszącą rzeczą, że przez cały post, nie wyłączając piątków aktorowie włoscy grali komedie w zamku. ... sądziłem, że dobrze było przyłączyć pogróżkę klątwy przeciw włoskim aktorom, jeśliby nie usłuchali danego im napomnienia, po czym grać przestali. Można jednak pobożnie sądzić, że na takie zgorszenie Bóg ubliżył swej łaski i odjął światło potrzebne do zaradzenia obecnym nieporządkom.
1 czerwca 1694 r.
Królowa jm. dla brania lekarstwa poraniła się wstaniem swoim i trzech mszy wysłuchała tak cicho, że p. Letro w tym pokoju śpiącą nie przebudziła, która dopiero się na ten czas odeschnęła, kiedy królowa jm. lekarstwo brać miała. Król jm. wstawszy na chłód do ogroda wyszedł i tam, póki słońce nie dokuczało, bawił się. ... Kotek królowej jm., wielki kochanek, w Żółkwi zdechł czarny, maluszki żyje. W wieczór król jm. karty grał.
(wg pamiętników Kazimierza Sarneckiego, rezydenta przy dworze króla Jana III)
17 czerwca 1694 r.
... [Król z królową we Lwowie] obiad we refektarzu z zakonnicami jedli, u którego stołu ksieni jm. i jmp. poseł francuski siedział. Dawano tedy jeść i wina dostatkiem dla wszystkich zakonnic, z kuchni i piwnice pańskiej. Dwie mniszki, jedna, Jordanówna, cale, druga wpół, Łychowska, szalone. Jordanówna wszystko ręce tarła, nic nie mówiła; Łychowska dyskurowała, między inszymi dyskursami poczęła się pilno bardzo przypatrywać osobie jmp. posła francuskiego, której gdy pytano, co się podoba, odpowiedziała: „to mi się do niego nie zda, że głową wszystko kiwa, śmieje się, niestatecznie u stołu siedzi, ile kiedy się księdzem być mianuje, powinien mieć modestią w sobie księżą przy wszelkiej skromności”. ... Byli też królestwo ichm. w celi zakonnej panny Waszeczyńskiej nawiedzając ją prosić o błogosławieństwo, która staruszka, lat ma 112, cicho mówi, jednak do wyrozumienia. Prezentowało się i królestwo młode onej dla dania błogosławieństwa. ...
(wg pamiętników Kazimierza Sarneckiego, rezydenta przy dworze króla Jana III)
28 czerwca 1694 r.
Król jm. dziś wyjachał do Żółkwi rano po mszy wysłuchanej w pokoju. [...] Król jm. jadł obiad w Grzybowicach o milę ode Lwowa, dwiema godzinami stanął w Żółkwi. Pogodny dzień był do jazdy. Tam jmp. wojewodę ruskiego zastał. Jmp. chorąży kor.[onny] jadąc na koniu żegnać króla jm. trochę cuglów popuścił onemu, padł z nim na równej drodze, gębę, nos stłukł mu i piersiom trochę dostało się, aż go z miejsca podniesiono; począł się krzepić, ale ból piersi powrócić mu się kazał nazad. I tak króla jm. nie pożegnał, ojca nabawił żalu. [...]
(wg pamiętników Kazimierza Sarneckiego, rezydenta przy dworze króla Jana III)
17 czerwca 1696 r.
Śmierć króla Jana III
Przyjął ofiarę śmierci daleko chętniej niż ofiarę tronu przed dwudziestu trzema laty pisze naoczny jej świadek, biskup płocki Andrzej Chryzostom Załuski
Biskup płocki Andrzej Chryzostom Załuski, naoczny świadek śmierci króla, pisze o tym smutnym fakcie: Pospołu z tym Atlasem runęła w oczach moich (obym był fałszywym prorokiem!) i sama Rzeczypospolita. Zdaje się raczej, żeśmy nie jego stracili, lecz że wszyscy zstąpiliśmy z nim do grobu. Tak on nosił koronę, że więcej jej przydawał blasku, niźli od niej otrzymał. Lękam się przynajmniej, żeby się tak nie stało z naszą potęgą.
18 czerwca 1696 r.
Dzisiejszej nocy hora 10 oddał P. Bogu ducha król jm. Hora 6 przed wieczorem zemdlawszy, ponieważ się już była przybliżała puchlina do serca, otrzeźwiono różnymi sposobami et vino emetico [i winem na womity], po którym brał enemę [lewatywę]. Ta tedy zaraz eodem momento [w tej samej chwili] z ciała wyprowadziła duszę, której już tu, w Zamku, w Warszawie leży, bo go zaraz nocą z Wilanowa wyprowadzono. ... Królewicowie serdecznie utrapieni.
(wg pamiętników Kazimierza Sarneckiego, rezydenta przy dworze króla Jana III)
2 czerwca 1707 r.
Sporządza się spis łupów wywiezionych w czasie wojny północnej przez cara Piotra I i Aleksandra Daniłowicza Mienszykowa z należącej do Sobieskich Żółkwi: Connotacya rzeczy zabranych z biblioteki żółkiewskiej pod bytność cara Jmci i Książęcia JMci Mężykow na konsistentiej zimowej in anno 1707 die 2-da iunii eiusdem anni spisana. Wśród nich znalazły się przedmioty, które świadczą o wieloletnim gromadzeniu przez króla Jana III instrumentarium naukowego, służącego do prowadzonych przez niego badań, obserwacji i przydatnych do celów militarnych. Rejestr obejmuje między innymi zapewne 4 poziomice wojskowe, używane przy oblężeniach, jak np. Instrumentum ligneum tripos składające się, w puzdrze dębowym, bogaty zestaw kątomierzy (gradus), tabliczek mnożenia (epacta) i patyczków Nepera (baculi) – Szkatułka cyprysowa, hebanem i drzewem indyjskim powlekana, indeks u spodu, wewnątrz szufladek 9, w jednej gradus, w drugiej epacta, w trzeciej baculi, w czwartej delineationes etc. aż do dziewiąciu, zegar słoneczny z mapą w tle, kwadrat mierniczy – Quadrangulare instrumentum mosiężne cum stilo et medio circuli. Spośród sześciu wymienionych lunet wyróżniają się: należąca prawdopodobnie dawniej do Pierre’a Gassendiego, francuskiego filozofa i astronoma, znajomego Jana Heweliusza – Perspektywa o 7 wyciągających się tubach, w czerwonym safianie złocistym, napis na niej na jednym końcu: Cassendus utebat[ur], na drugim Liquit poteratie suo czy inna, którą być może posługiwał się w 1690 r. w Warszawie Adam Adamanty Kochański, wykonana w 1667 r. w Rzymie przez znanego szlifierza soczewek Eustachego Diviniego – Perspektywa w zielonej złocistej oprawie, na 3 nóżkach mosiężnych. Napis taki: Eustachius de Divinis Septempandus faciebat Romae Anno 1667. Nie można pominąć wyrobów Louisa Chapoteta (lub Chapotota, którego dziełem w latach 1670–1686 były instrumenty dla Obserwatorium Paryskiego): busoli polowej, kątomierza kwadratowego z przeziernikami i precyzyjnego kątomierza polowego z przeziernikami optycznymi, powstałego specjalnie dla „niezwyciężonego króla polskiego” Jana III – Chapotet pour l’invincible Roi de Pologne. Jest to mosiężny, okrągło-płaski z perspektywami okrągłęmi, circiter, wzdłuż ich pół łokcia, w czarnym puzderku.
10 czerwca 1723 r.
Architekt Giovanni Spazzio informuje Elżbietę Sieniawską o postępie prac remontowych przy wieży w pałacu wilanowskim: ... kończę reparacyję starej wieży lubo z wielkim niebezpieczeństwem, bo trzy dni całe bez nóg korpus jej na powietrzu stało z podziwieniem wszystkich tu przytomnych, czego wątpię żeby się podjął który architekt warszawski, a to uczyniłem dla mniejszego kosztu i będzie dobrze i fundamentalniej niż przedtem, lubo o tym myśląc nie tylko spać, ale i jeść nie mógł ...
27 czerwca 1726 r.
Znana z ciętego języka Elżbieta Sieniawska łaja listownie swych pracowników: ... wam kazdą rzecz, jak do Pieca Chleb, łopatą w głowę kłasc potrzeba ...
23 czerwca 1728 r.
Elżbieta Sieniawska wydaje architektowi Józefowi Fontanie zarządzenie dotyczące prac rzeźbiarskich przy wilanowskiej bramie wjazdowej: ... Że zaś Plersz skulptor nie ma tam teraz co do czynienia, więc mówić mu i zalecić ode mnie żeby robić koło ornamentów kamiennych bramy willanowskiej.
27 czerwca 1729 r.
Sporządza się Inwentarz Ogrodu Włoskiego Willanowskiego Budynku Ogrodniczego iako też Pomaranczarniey y wszelkich Drzew, Drzewek, sprzętow y naczynia Wszystkiego w nim znayduiącego się, odnotowując m.in. rośliny przynoszące pożytek mieszkańcom pałacu, jak na przykład drzewa owocowe: Ogród fruktuiący o Szesciu Kwaterach ku Officynom, w Pierwszy iest rodzaynego Drzewa roznego to iest Gruszek, Jabłek, Sliw, Wiszni Sztuk Czterdziesci y dwa W Drugiey takiegoż Drzewa Sztuk trzydzieści Pięc, W Trzeciey takiegoz Drzewa sztuk Dwadzieścia Dziewięc W Czwartej takiegoz Drzewa sztuk trzydzieści W Piątey takiegoz Drzewa sztuk Czterdzieści y Cztery W Szostej takiegoz Drzewa sztuk Trzydzieści y Pięc W tych zas wszystkich znayduie się mieszanina Agrest, Porzyczki, y Trawę zarosłe w koło wszystkie Lewandą Sadzone Po podmur Drzewa Brzoskiwniowego Sztuk Szesc Morelowego Sztuk Osm, Winograda Krzakow Sztuk Dwadziescia y Cztery w kwaterze Winogrona Krzakow sztuk Osiemdziesiąt y Dziewięc. In Medio (pośrodku) tych kwater iest Globus terrestris (Ziemi) z Mappami y Kompasami z Gipsu robiony na fundamencie marmurowym Kamiennym o koło niego Parterow Rysowanych dwa, ieden Bukszpanem zasadzony, drugi lewandę, Czapka alias przykrycie blaszane na niego Studnia w kwadrat z drzewa debowego ocembrowana z wałem do ciągnienia wody, Łancuchem zelaznym y Kubłem dębowym obręczami zelaznymi okutym około tych wszystkich Kwater Lipina ulicami strzyzona ze trzech mieysc alias stron zasadzona po drugiey stronie Palacu Ogród takiż drugi fruktuiący o sześciu kwaterach trawą zarosłych ... a Posrodku tych iest Globus Celestris (Nieba) z sferami y kompasami astrologicznemi z Gipsu ... Pod Officynammi Roza Sadzona rozna ciągnie się z iedney Strony, ze trzech Lipina ulicami Ciagnie się po drugiey Stronie Lipiny iest Planta trawą zarosła, z ktorey po srodku iest Mogiła Wielka o koło niey Drzewa wszystkiego rodzaynego roznego iest Sztuk Siedemdziesiąt y Siedm Kasztanow Czternaście Orzechow Włoskich dwa ...
2 czerwca 1776 r.
Ślub Stanisława Kostki Potockiego z Aleksandrą z Lubomirskich
5 czerwca 1787 r.
w Londynie – w dniu urodzin króla – odbywa się prezentacja na dworze królewskim Izabeli Lubomirskiej i Stanisława Kostki Potockiego goszczących w Anglii, po której to uroczystości tak ocenia hrabia odwiedzane wnętrza: Jest to najstarszy, najszczuplejszy i najbardziej obdarty pałac, jaki kiedykolwiek widziałem.
1 czerwca 1794 r.
Tęskniąc do żony przebywającej w Olesinie, Stanisław Kostka Potocki pisze z Drezna: ... Widzę nasze trawniki, drzewa, strumyki, fontanny, jeziora, nie licząc łąk, lasów, dolin, gór i sadów znajdujących się w najpiękniejszym porządku na świecie. Widzę Cię przyglądającą się temu od świtu do ciemnej nocy, widzę, jak sadzisz i przesadzasz rośliny, jak meblujesz i przemeblowujesz przemoknięta do suchej nitki, bo, o ile wiem, pada według chwalebnego zwyczaju Olesina i szczerze zazdroszczę Ci takiego szczęścia, którego tak chętnie doświadczasz. ...
w czerwcu 1799 r.
Stanisław Kostka Potocki notuje w swoim Pamiętniku Interessów spostrzeżenia na temat zarządzania majątkiem: ...Przyiechawszy do Olesina D. 1. Junii [dnia 1 czerwca] zastałem go mocno zarosły, na tych miast wykosić kazałem i około wielkiej łąki ... podobywać. Zdaie się że 6. ludzi Olesin za dwa dni wykosić mogą, prócz łączek za Olesinem będących. Wypada ztąd punkt do dyspozycyi, aby Olesin koniecznie w Maju był koszonym.
w czerwcu 1800 r.
wśród codziennych wydatków zarejestrowanych w skrupulatnie prowadzonych rachunkach dla Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich pojawa się wprawiający w zdumienie zapis, pokazujący ówczesną metodę motywowania służby do rzetelnej pracy: Antoniemu Froterowi ze się nie upiiał 3 [Złł]
7 czerwca 1803 r.
Snycerz Havemann rozlicza swoje prace, wycenione na 12 zł: Z Rozkazu J.W. Pani Potockiey Snycerskiey robote robiłem Według Abrissu [projektu] to iest 1. Stolik długości Łok.[ci] 2 y trzy ćwierci Szerokości łok.[ci] 1 y Ćwierć. zfestonami do koła w dębowe liście od Niego.
w czerwcu 1810 r.
Spodziewając się gościa w pałacu wilanowskim zakupiono 3 dzbanki gliniane do noszenia wody, 3 miski do umywania rąk, 3 urynały [nocniki], 1 wazon do stolca [nocnik wstawiany w fotel] na przyjazd JO Ks. Czartoryskiego [...].
w czerwcu 1836 r.
Kassa domowa JW. Alexandra hr Potockiego za rok 1835/6 wykazuje wydatek w wysokości złoty polski 1 opisany jako Za Opodeldok JW. Panu do Willanowa przysłany, który to specyfik w postaci mydlano-kamforowej maści z amoniakiem, spirytusem i olejkami eterycznymi uchodził wówczas za najlepszy środek przeciwreumatyczny
29 czerwca 1863 r.?
August Potocki pisze z Paryża: ... oddalony od Willanowa aż już melancholii dostaie i obrzydzam sobie ten Paryż w którym tyle ludzi zazdrości mie że siedzę, ale tu było by mnie i lepiej gdybym miał nieco więcej pieniędzy a tak muszę biedę klepać choć dużo ludzi tego wierzyć nie chcą tak ten nieszczęśliwy Wilanów wszystkich w oczy kłuie ...
19 czerwca 1837 r.
Aleksander Potocki w czasie swojej podróży do Marienbadu i Galicji uzupełnia w Pradze kolekcję eksponowanych w pałacu szkieł wilanowskich o dwa puchary z malowaniamy u Zimmera za zł 15
20 czerwca 1859 r.
Zawiadomiono Biuro Rządcy Dóbr Wilanów, że Nadesłano do Warszawy, w Gdańsku zakupiony dla JJWWch Hrabiostwa Statek wodny kołowy do żeglugi na Jeziorze. Życzeniem jest Jwo Hrabiego Pana, aby rzeczony statek, bardzo ładny i kosztowny, przewieźć do Willanowa bez uszkodzenia i aby to zaraz uskuteczniono.... Statek ten ma długości około łokci 12tu, a szerokości do 4ch, wagi zaś około pięciu cetnarów.
w czerwcu 1880 r.
Zanim przystąpisz do zwiedzania i podziwiania zabytków przeszłości – dobrze się wprzód najedz [...] odpocznij pisze jeden ze zwiedzających w Księdze do zapisywania się Osób zwiedzaiących Pałac Willanowski.
w czerwcu 1881 r.
Kasa Generalna odnotowuje pod dziennymi datami m.in. następujące wydatki: 28 czerwca - Za łóżeczka i wanienki do pałacu 41 oraz Za żywienie psa pałacowego w m.[iesiącu] b.[ieżącym] 1,90; 30 czerwca - Pensye służby za b.m. jak lista 163,25, Za maszynę do robienia lodów 58, Za materace i sienniki dziecinne 31,50, Za dwie poduszki skórzane 17, Za naczynia przykupione dla gości 29,52 …
5 czerwca 1929 r.
Wykonuje się spis rzeczy złożonych na składzie w wieżach zegarowych pałacu wilanowskiego; na wieży zegarowej II odnotowany jest wówczas Namiot Króla Jana III.
