W 2011 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pana Bogdana Zdrojewskiego uruchomiony został program „Akademia Zarządzania Muzeum”. Program miał charakter pilotażowy i skierowany był do muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów. Celem działań było wzmocnienie kompetencji zarządczych i twórczych pracowników muzeów. Był to zarazem pilotaż programu „Modernizacja muzeów”, którego realizację planowano w latach następnych. Instytucją Realizującą program w 2011 r. było Muzeum Pałac w Wilanowie. Planowano przejęcie realizacji programu w latach następnych przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Muzea rejestrowane zaproszone były do składania wniosków w konkursie stwarzającym możliwość realizacji w 2011 r. miesięcznych staży dla swych pracowników w krajowych i zagranicznych instytucjach muzealnych oraz związanego z tym pakietu profesjonalnych szkoleń (oferujących uznane międzynarodowo certyfikaty) dla kadry zarządzającej i członków zespołów zadaniowych, a także treningu personelu pierwszego kontaktu w ramach założeń europejskiego programu szkoleniowego ECHOCAST.
Efekty realizacji programu:
- wzmocnienie wybranych aspektów działania muzeów,
- stworzenie grupy liderów muzealnych w określonych specjalizacjach,
- podjęcie budowy systemu informacji o liderach dla potrzeb krajowego zasobu kadrowego w muzeach,
- stworzenie wspólnych warunków jakościowych dla rozwoju muzeów,
- zebranie i analiza informacji na temat potrzeb w zakresie podnoszenia kompetencji zarządczych i twórczych pracowników muzeów.
Zespół sterujący programu Akademia Zarządzania Muzeum
- Przewodniczący dr Dariusz Sobkowicz, Instytut Adama Mickiewicza
- Wojciech Gorczyca, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie
- Elżbieta Grygiel, Muzeum Pałac w Wilanowie
- Paweł Jaskanis, dyrektor Muzeum Pałacu w Wilanowie
- dr hab. Piotr Majewski, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów
- Jacek Miler, Departament Dziedzictwa Kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- dr Artur Obłuski, Departament Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
- Waldemar Rataj, Muzeum Pałac w Wilanowie
- Hanna Wróblewska, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
- Agata Wąsowska-Pawlik, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
Zespół projektu:
- kierownik projektu Piotr Górajec,
- biuro projektu: kierownik biura Jagoda Kruszewska, Katarzyna Krzywicka, Katarzyna Szumlas, Katarzyna Żukowska,
- a także: Dorota Dyda, Beata Godlewska, Magdalena Mastykarz, Martyna Sowińska, Joanna Then.
PRZEBIEG PROGRAMU AKADEMIA ZARZĄDZANIA MUZEUM
20 maja 2011 r. – wyniki konkursu wniosków
Nabór wniosków zakończył się 20 kwietnia 2011 r. Po ocenie merytorycznej wniosków złożonych w programie „Akademia Zarządzania Muzeum” Zespół Sterujący ze względu na bardzo wysoki poziom wniosków podjął decyzję o podniesieniu progu punktowego dla wniosków zakwalifikowanych do realizacji z 60 do 72 punktów (średnia ocen ekspertów). Zespół Sterujący postanowił także wyróżnić te wnioski, w których położono szczególny nacisk na podnoszenie kwalifikacji w zakresie zarządzania i wykazano ogromną potrzebę zmian – zarówno wśród wniosków zakwalifikowanych do realizacji, jak i tych niezakwalifikowanych. Tym muzeom postanowiono przyznać możliwość uczestnictwa w szkoleniach CAF.
21 września 2011 r.
Zakończono serię 11 szkoleń „Zarządzanie projektami zgodnie z metodyką PRINCE2”. W sesjach wzięło udział 187 polskich muzealników. Każde szkolenie zakończone było egzaminem. Przystąpiły do nich 184 osoby, 142 uzyskały certyfikaty, co daje wynik średniej zdawalności na poziomie 77 proc. Najwyższą, stuprocentową zdawalność zanotowały: Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Zamkowe w Pszczynie, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Z dyplomami potwierdzającymi ukończenie kursu muzealnicy otrzymali dodatkowe materiały szkoleniowe, w tym podręcznik przydatny przy wdrażaniu metodyki PRINCE2 w poszczególnych instytucjach.
30 września 2011 r.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyraził zgodę na rozszerzenie katalogu działań związanych z pilotażowym programem Akademia Zarządzania Muzeum.
Po pierwsze, we współpracy z Instytutem Muzeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz wydawnictwem Universitas wydane zostało tłumaczenie na język polski książki Fredy Matassy „Museum Collections Management. A Handbook”.
Po drugie, w okresie od października do grudnia 2011 r. odbył się cykl pięciu wykładów, których tematyka związana była z nowoczesnym zarządzaniem instytucją muzealną. Kolejni specjaliści przedstawiali zagadnienia pomocne w codziennej pracy w instytucji muzealnej. Wykłady zostały przygotowane dla beneficjentów programu Akademia Zarządzania Muzeum oraz pracowników innych muzeów. Odbywały się w Muzeum Pałacu w Wilanowie i przyciągnęłu łącznie 279 osób.
- 4 października 2011 r. „Zarządzanie projektami”, dr Rafał Kasprzak.
- 18 października 2011 r., „Kontrola zarządcza – pomiar i kontrola efektywności instytucji kultury z wykorzystaniem Zrównoważonej Karty Wyników”, dr Mariola Ciszewska-Mlinarič.
- 8 listopada 2011 r., „Zarządzanie ryzykiem”, dr Bartosz Wachnik
- 22 listopada 2011 r., „Ewaluacja (w) muzeum? Warsztat na temat metod ewaluacji programów i projektów muzealnych”, dr Agata Nowotny, mgr Łucja Krzyżanowska
- 6 grudnia 2011 r., „Jak zbudować program edukacyjny w muzeum?”, Piotr Górajec, Muzeum Pałacu w Wilanowie.
Po trzecie, we współpracy Instytutem Muzeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz British Council zrealiowano dwie serie wykładów dla 200–500 osób: uczestników programu „Akademia Zarządzania Muzeum”, innych muzealników oraz studentów kierunków humanistycznych. Wykłady oraz dyskusje były tłumaczone symultanicznie z języka angielskiego. zgromadziły łącznie 571 słuchaczy.
- 17–21 listopada 2011 r., „Museum collection managment”, Freda Matassa, sesja na temat organizacji wystaw obejmujące zagadnienia proceduralne, prawne, kwestie bezpieczeństwa, transportu, przemieszczania i przechowywania
- 30 listopada – 1 grudnia 2011 r., prelekcje pracowników TATE Gallery: Jennifer Mundy „Researching the Collection: challenges & trends” i Marie Bak Mortensen „TATE’s experience on developing partners within the UK – Plus TATE and GBAD”.
- 2 grudnia 2011 r. Jack Lohman: How to raise a million?
31 października 2011 r.
Z wyjazdu wróciła ostatnia osoba z 29 stażystów programu. W seminariach postażowych wzięło udział łącznie 580 osób.
27–28 października 2011 r.
Odbyło się pierwsze z dwóch szkoleń ze Wspólnej Metody Oceny CAF, w których uczestniczyło łącznie 24 pracowników i dyrektorów tych muzeów wnioskodawców, którym zespół sterujący przyznał prawo do uczestnictwa w szkoleniu.
20 października 2011 r.
Zakończyło się ostatnie z czterech szkoleń „Korzystanie z materiałów szkoleniowych ECHOCAST” w Malborku. W sesjach wzięło udział 77 osób, które następnie w swoich instytucjach przeszkoliły łącznie 420 osób jeszcze w 2011 r. W niektórych instytucjach kontynuowano pracę z materiałami ECHOCAST, dążąc do objęcia szkoleniami całego personelu pierwszego kontaktu z publicznością.
13 października 2011 r.
Dyrektorzy muzeów beneficjentów „Akademii Zarządzania Muzeum” spotkali się, aby podsumować program i podzielić się pomysłami na jego realizację w kolejnych latach.
5 grudnia 2011 r.
W Muzeum Pałacu w Wilanowie odbyło się spotkanie beneficjentów programu, na które zaproszeni zostali stażyści oraz uczestnicy szkoleń. Spotkanie było przede wszystkim platformą wymiany nowych, nabytych podczas staży i szkoleń koncepcji udoskonalania oferty muzeum czy zwiększania efektywności pracy. Uczestnicy panelu mieli okazję zapoznać się z aktywnościami prowadzonymi w pozostałych placówkach muzeów beneficjentów, a także odnieść się do nich konstruktywnie krytycznie. Bezcenne okazało się samo poznanie się osób zaangażowanych w pracę modernizacyjną, które zaowocowało w deklaracje współpracy oraz współtworzenia projektów. W spotkaniu uczestniczyło 50 osób.
20 grudnia 2011 r.
W Łazienkach Królewskich w Warszawie odbyła się VI konferencja Forum Edukacji Muzealnej, na której zaproszeni goście zapoznawali się z wynikami stażów edukacyjnych odbytych w ramach programu AZM. Spotkanie zaowocowało konsolidacją środowiska muzealnego skupionego na rozwoju ścieżki edukacyjnej w instytucjach kultury. Na konferencji, przy pełnej sali (ok. 100 uczestników z 42 instytucji muzealnych) zaprezentowano wyniki dwóch projektów: Raportu o stanie edukacji muzealnej oraz pilotażowego programu Akademia Zarządzania Muzeum. W trakcie konferencji przy wielu okazjach podkreślano dużą poprawę stanu polskiej edukacji muzealnej od momentu pierwszego Forum Edukatorów Muzealnych, niejednokrotnie bardzo wysoki poziom i prężne działania pracowników edukacyjnych, pomimo niewielkich środków finansowych i często ignorancji lub wrogości niektórych środowisk.
W Muzeum Narodowym w Poznaniu odbyły się muzeaologiczne wykłady:
- Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, „Muzeum narracyjne – próba definicji i charakterystyki”
- dr Marcin Szeląg, Muzeum Narodowe w Poznaniu, „Zarządzanie doświadczeniem muzealnym”
- Maciej Madej, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, „Zarządzanie projektami ekspozycyjnymi – Smithsonian National Air and Space Museum w Waszyngtonie”
- Wojciech Luchowski, „Co właściwie sprawia, że dzisiejsze muzea są tak odmienne, tak pociągające?”
W ramach dodatkowych działań Akademii Zarządzania Muzeum odbyły się również:
- jednodniowe szkolenie „Zarządzanie projektami systemem IAM” zorganizowane we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, w jego siedzibie; w szkoleniu uczestniczyły 24 osoby;
- trzydniowe szkolenie dla zespołów zadaniowych „Nowoczesny menedżer muzealnik skutecznym liderem zespołu”, w którym uczestniczyło 11 osób;
- jednodniowy warsztat szkoleniowy „Marka instytucji muzealnej”, w którym uczestniczyło 19 osób.
Publikacje wydane dzięki środkom programu Akadamia Zarządzania Muzeum:
- Adam Miłorzębski, Krzysztof Chmielewski, Jarosław Krawczyk, Kazimierz odnowiony: jego zabytki i krajobraz kulturowy
- Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, przekład i wstęp Ryszard Kasperowicz
- Wokół Wawelu. Antologia tekstów z lat 1901-1909, redakcja i wstęp Jarosław Krawczyk
- Zabytek i historia: wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX w. Antologia, wybór i wstęp: Piotr Kosiewski, Jarosław Krawczyk
- Twórcze miejsca, twórzy ludzie, redakcja Aleksander Surdej
- Mirosław Borusiewicz, Muzea - dzisiaj. Funkcje naukowe i rozrywka w kontekście przemian definicji muzeaów
- Roman Batko, Robert Kotowski, Nowoczesne muzeum. Dziedzictwo i współczesność.
- Edukacja Muzealna. Antologia tłumaczeń, redakcja Marcin Szeląg
- Freda Matassa, Zarządzanie zbiorami muzeum
Ewaluacja
Przeprowadzona została gruntowna ewaluacja wszystkich działań podjętych w ramach Akademii Zarządzania Muzeum; powstało 57 raportów dokumentujących seminaria postażowe i szkolenia kaskadowe według materiałów ECHOCAST zorganizowane przez muzea beneficjentów staży i szkoleń trenerskich. 20 raportów powstało podczas szkoleń: PRINCE2, ECHOCAST, CAF, „Zarządzanie projektami systemem IAM”, „Nowoczesny menedżer muzealnik skutecznym liderem zespołu” i „Marka instytucji muzealnej”. Ponadto wszystkie szkolenia i spotkania są udokumentowane poprzez ankiety wypełnianie przez uczestników, stażyści wypełniali osobne postażowe ankiety ewaluacyjne, muzea beneficjenci złożyły zaś raporty merytoryczno-finansowe oraz sprawozdania z seminariów postażowych. Na podstawie zebranych materiałów powstał raport, który został przekazany zleceniodawcy: Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego.