Kolekcja Frontyspis oraz strona z przedstawieniem Baranki! Szynki, czyli targ wielkosobotni za Żelazną Bramą
Przedstawione litografie pochodzą z wydanego w 1841 zbioru zatytułowanego Album Cynkograficzne rysunkowe warszawskie w dwunastu obrazach. Twórcą albumu był kustosz Gabinetu Rycin biblioteki Publicznej w Warszawie, malarz, grafik i pedagog Jan Feliks Piwarski. Osobie autora warto poświęcić uwagę nie tylko ze względu na jego zasługi dla oświaty w trudnym okresie porozbiorowej Polski, lecz również z uwagi na bliską relację z właścicielem Wilanowa i założycielem tutejszego Muzeum, Stanisławem Kostką Potockim. Z jego inicjatywy został Piwarski opiekunem kolekcji grafik wykupionej od spadkobierców Stanisława Augusta Poniatowskiego dla Gabinetu Rycin Biblioteki Publicznej. Jego zadaniem było usystematyzowanie i skatalogowanie zbiorów oraz opracowanie ich pod względem naukowym. W tej pracy wspierał go zarówno swą erudycją i wiedzą jak i materialnie, Stanisław Kostka Potocki.
Jan Feliks Piwarski nie tylko doskonale wywiązywał się z narzuconych obowiązków opiekuna zbiorów Gabinetu Rycin, ale również sam parał się grafiką. Spod jego ręki wyszły litografie (oraz cynkografie) głównie o tematyce polskiej, w której był jednym z prekursorów. Do takich należą zaprezentowane litografie, które przedstawiają swojskie widoki z życia XIX wiecznej Warszawy: Strona tytułowa do Albumu oraz tablica zatytułowana: Baranki!Szynki!.
Na pierwszej, wokół stojącego po środku wozu z zamieszczonym tytułem zbioru, przedstawiona jest cała wiązanka charakterystycznych typów warszawskich. Mężczyzna z koszem na plecach, w którym niesie pieczywo, drugi z przewieszonymi przez plecy warkoczami czosnku, brodaty żyd, który wspina się na wóz uwieńczony skrzynią wypełnioną gąskami. Całości dopełnia uwieszony na pojeździe i figlarnie patrzący w stronę widza mały, bosy urwis warszawski. Przez jego plecy przewieszona jest tablica zawierająca tytuły kolejnych litografii, pośród których wymieniona jest druga z prezentowanych: Baranki! Szynki! Jest to kadr z wielkosobotniego targu za Żelazną Bramą w Warszawie. Ukazany na pierwszym planie młody sprzedawca definitywnie potwierdza okres, w którym scena się rozgrywa; na jego głowie dostrzegamy obszerną tacę zapełnioną figurkami baranków wielkanocnych. Dalej, nasz wzrok napotyka na cały wachlarz osobliwości i ciekawostek odświętnego targowiska w stolicy: grubego handlarza oferującego do zakupu "sztukamięs" oraz pęta kiełbasy, babę trzymająca prosię, która razem z dzieckiem przysiadła sobie w prawym rogu scenki, kramy z pełnym wyposażeniem. Szczególnie ciekawe wydają się stroje zwyczajnych warszawiaków, oddane z precyzją i wnikliwością. Wszystko to składa się na wyjątkowy obraz, cenny tym bardziej, że pozbawiony jakiejkolwiek idealizacji i na wskroś autentyczny.
Marta Gołąbek