System Informacji Przestrzennej GIS jest od lat wykorzystywany w muzeach. To jeden ze sposobów dokumentowania oraz udostępniania historycznych ogrodów i wnętrz zabytkowych budynków wraz z ich wystrojem artystycznym. Przestrzenna baza danych pozwala na gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie w uporządkowanej, logicznej strukturze danych o zasobach muzealnych, w tym różnorodnej dokumentacji i materiałów archiwalnych. System umożliwia integrowanie całej niezbędnej do zarządzania wiedzy i utrzymywania w należytym stanie przestrzeni zabytkowej – danych zarówno przestrzennych (dwu- i trójwymiarowych), jak i opisowych. Pozwala to na wykonywanie analiz i wizualizacji, monitorowanie i śledzenie zmian zachodzących w czasie.
Wykorzystanie GIS w Muzeum Narodowym w Szczecinie
Nieco inny zakres wykorzystania GIS do prezentacji własnych zasobów przewidziało Muzeum Narodowe w Szczecinie. Działania podjęte w ramach projektu „www.muzeach” służą prezentacji własnych zasobów i stanowią pierwszą tego rodzaju realizację przeprowadzoną w tej instytucji. Realizacja zadania wymagała zakupu oprogramowania i budowy systemu geoinformatycznego, jak również szkolenia kadry.
Opracowaniem objęto dwie kategorie muzealiów: zbiory archeologiczne oraz archiwalną dokumentację pomorskiego nazewnictwa terenowego i miejscowego. Obie grupy charakteryzują się silnym powiązaniem z danymi przestrzennymi i dużą liczbą obiektów z rozbudowanymi informacjami opisowymi i kontekstowymi. To szczególnie predestynuje je do zastosowania przestrzennej bazy danych umożliwiającej integrację zgromadzonych wiadomości, a także ułatwia spójne udostępnienie oraz dalsze wykorzystanie. System geoinformatyczny oparty na zakupionej platformie ArcGIS został zbudowany w celu zarządzania danymi i prezentacji informacji w obu tematycznych grupach obiektów. Przystąpienie do realizacji zadania zostało poprzedzone przygotowaniem dokumentacji obu zasobów. Zaplanowany zakres ich prezentacji z użyciem GIS został skoordynowany z szerszymi założeniami i innymi efektami projektu.
Przebieg prac
W zakresie zbiorów archeologicznych, gromadzonych od lat 20. XIX w., prezentacją objęto 400 znalezisk. W celu pozyskania danych przestrzennych przeprowadzono kwerendy dokumentacji archiwalnej, naukowej i bibliograficznej. Dane opisowe, przygotowane w ramach publikacji na stronie internetowej wmuzeach.pl, wspólnej dla wszystkich instytucji partnerskich w projekcie „www.muzeach”, zostały dostosowane do prezentacji w GIS. Zabytki zaprezentowano w geoportalu z podziałem na kilka kategorii związanych z chronologią, kontekstem odkrycia, a także surowcem, z którego są wykonane.
Z archiwalnej dokumentacji nazewnictwa terenowego i miejscowego, którą zdigitalizowano i udostępniono niemal w całości na stronie wmuzeach.pl (35 zachowanych tomów akt oraz 291 map), do przedstawienia z wykorzystaniem GIS wybrano 4 zespoły dotyczące dawnych jednostek administracyjnych rangi powiatu (Kreis): Belgard, Bütow, Naugard i Saatzig z terenu przedwojennej prowincji Pomorze. Dane do prezentacji pozyskiwano bezpośrednio z dokumentacji źródłowej – opisowe na podstawie wykazów nazw, a przestrzenne z map topograficznych. Ostatecznie w geobazie ujęto ponad 14,5 tys. punktów. Do każdego z nich dodane są informacje objaśniające pochodzenie nazwy. Wprowadzono również warstwę ze skorowidzem arkuszy dawnych map oraz z granicami jednostek administracyjnych odpowiadających poszczególnym wykazom.
Efekty projektu
Wdrożenie i planowany rozwój Systemu Informacji Przestrzennej w zakresie obu grup muzealiów pozwalają zwiększyć dostęp do informacji sektora publicznego, a połączenie danych z geoportalu i strony wmuzeach.pl przyczynia się do zwiększenia użyteczności wiadomości. Pośród instytucjonalnych interesariuszy zadania można wskazać podmioty działające w zakresie kultury i edukacji, na płaszczyźnie badawczo-rozwojowej oraz w turystyce i promocji regionalnej. W gronie potencjalnych odbiorców indywidualnych mieszą się regionaliści, turyści, nauczyciele, uczniowie, studenci i naukowcy.
Szczególne znaczenie ma udostępnienie dokumentacji źródłowej dawnego nazewnictwa terenowego, którego wartość poznawcza jest unikatowa. Podjęcie próby jej prezentacji z zastosowaniem GIS poszerza możliwości studyjne i kognitywne w wielu dziedzinach nauki. Umożliwia także korzystanie z dawnej mikrotoponimii w działaniach związanych z planowaniem przestrzennym czy przy realizacjach historyczno-kulturowo-turystycznych.
Beneficjent: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Partnerzy: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Narodowe w Lublinie (dawniej Muzeum Lubelskie w Lublinie), Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum – Zamek w Łańcucie
Całkowity koszt projektu: 12 172 215,58 zł
Kwota dofinansowania: 9 247 929,94 zł
