Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, dokumentując różne obszary swojej działalności, od kilku lat wykorzystuje System Informacji Przestrzennej (GIS). To nowoczesne narzędzie znalazło również swoje zastosowanie przy realizacji projektu „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie”. Na czym polega prezentacja wyników badań w GIS? Jak posługiwać się systemem?
O zaletach i funkcjonalnościach GIS rozmawiamy z Małgorzatą Przeździęk, muzealnym administratorem systemu.
Na początek zasadnicze pytanie: czym jest GIS?
GIS, czyli System Informacji Przestrzennej, to, najprościej mówiąc, odpowiednio zorganizowana baza danych, dotycząca obiektów i zjawisk znajdujących na powierzchni Ziemi, powiązana z informacją o lokalizacji tych obiektów i zjawisk. Gromadzone w uporządkowany sposób dane można analizować oraz wizualizować, pokazując na mapie wybrane informacje.
Co na przykład można zaprezentować w GIS?
W zasadzie każdy rodzaj danych, który jest zlokalizowany w określonej przestrzeni. Mogą to być obiekty architektoniczne, przyrodnicze, kulturowe, jak również zjawiska występujące na danym terenie, również w przestrzeni czasowej.
W muzeum powstały inwentaryzacyjne bazy danych prezentujące na przykład drzewostan wilanowskich ogrodów – na mapach można dokładnie zobaczyć, jakie gatunki drzew rosną w ogrodach, w którym dokładnie miejscu, w jakiej liczbie itd. Podobnie opracowano rzeźby ogrodowe, z których rozmieszczeniem na terenie parku możemy się zapoznać. Każdy naniesiony na mapę obiekt jest opisany w bazie danych oraz posiada dołączoną dokumentację zawierającą aktualne i archiwalne zdjęcia, dokumentacje konserwatorskie, ikonografię itd. Jednym kliknięciem można uzyskać dostęp do pełnej informacji np. o rzeźbie, którą widzieliśmy podczas spaceru po parku.
Czy to znaczy, że każdy może skorzystać z danych zgromadzonych w GIS?
Na stronie muzeum znajdują są linki do interaktywnych map prezentujących różne obszary. Udostępnione aplikacje internetowe umożliwiają korzystanie w prosty sposób ze zgromadzonej wiedzy. Obecnie jest kilka osobnych aplikacji, natomiast w przyszłym roku planujemy połączyć je w jeden wspólny geoportal.
Co można zobaczyć w wilanowskim GIS?
Muzeum dotychczas udostępniło poprzez aplikację internetową zbiory GIS prezentujące opracowanie elewacji pałacu, terenu historycznego parku, wykopalisk archeologicznych, dekoracji wybranych wnętrz pałacu oraz rzeźb ogrodowych.
Jak widać, są to rzeczy tradycyjnie rozumiane jako przestrzenne – czyli teren parku, rzeźby rozmieszczone wokół pałacu, wykopaliska prowadzone na terenie muzeum itd. Ale – i tu ciekawostka – nie tylko.
Warto zwrócić szczególną uwagę na części dotyczące elewacji pałacowych i wnętrz. Ich opracowanie było dużym wyzwaniem dla wilanowskiego zespołu. GIS z zasady wykorzystuje się do opisywania obiektów znajdujących się na powierzchni Ziemi. Tutaj jednak zastosowaliśmy go do opisania ścian, czyli powierzchni pionowych. Podeszliśmy do tematu dość elastycznie i poradziliśmy sobie z wyzwaniem. Z efektami prac można zapoznać się na stronie internetowej.
Jakie są najważniejsze zalety GIS?
Przede wszystkim wszystkie dane posiadają geograficzną lokalizację. Duży zbiór zgromadzonych informacji może być od razu przedstawiony na mapie. Daje to zupełnie nowe możliwości posługiwania się tymi danymi.
Kolejną ważną funkcjonalnością jest możliwość wyszukiwania i porządkowania danych według różnych kryteriów, a następnie w oparciu o nie tworzenie tematycznych map. Przy wizualizacji danych i tworzeniu map mamy możliwość między innymi wyboru warstw, które chcemy, żeby były widoczne, oraz nadawania obiektom różnych symboli i kolorów.
Ważną zaletą GIS jest możliwość prowadzenia analiz i zapytań, nie tylko w oparciu o dane opisowe, ale również o dane przestrzenne; możemy na przykład znaleźć obiekty znajdujące się na określonym obszarze, w określonej odległości czy też mierzyć powierzchnie obiektów.
Można powiedzieć, że GIS to rewolucja w dokumentacji?
Zdecydowanie tak. Najważniejszą cechą jest możliwość integracji dokumentacji z różnych specjalistycznych dziedzin, dotychczas rozproszonych w muzeum, jak np. dokumentacje techniczne, konserwatorskie, pomiarowe, wyniki badań, opracowania z zakresu historii sztuki itd. Zastosowanie narzędzi GIS-owych to ogromne ułatwienie zarówno dla autorów tych opracowań, jak i użytkowników, którzy mogą w prosty sposób korzystać ze zgromadzonej w jednym miejscu wiedzy.
Ile osób zaangażowanych jest w tworzenie wilanowskiego systemu GIS?
Z programu, w którym gromadzi się i prezentuje dane, może korzystać dziewięć przeszkolonych osób. Ale zanim będą one mogły te dane wprowadzić, potrzebna jest praca dużego zespołu, aby zebrać i opracować materiał. Oznacza to pracę w terenie np. przy liczeniu i opisywaniu drzew, wykonanie pomiarów, uzupełnianie opisów i dokumentacji, przygotowanie zdjęć itd. Zajmuje się tym w zależności od potrzeb kolejnych 20–30 osób.
Jak GIS będzie wykorzystany w projekcie dotyczącym bioróżnorodności?
Po zakończeniu wszystkich badań ich wyniki zostaną wprowadzone do systemu i zaprezentowane na mapach. Będzie można zobaczyć liczebność i gatunki ważek i ptaków występujące w różnych okresach w różnych częściach parku. W pałacu w wybranych pomieszczeniach będzie można porównać takie parametry jak wilgotność, temperatura, drgania, hałas oraz poziom skażenia powietrza.
Rozmawiała Monika Buraczyńska
Małgorzata Przeździęk – absolwentka Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej. Pracuje w muzeum od czterech lat jako Główny Specjalista ds. Systemów Informacji Przestrzennej.
Projekt „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie” realizowany był dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.