Za czasów króla Jana III królewscy zielarze i medycy doskonale znali właściwości poszczególnych gatunków drzew rosnących w królewskich ogrodach. Wiedzieli także, w jaki sposób należy je wykorzystać, jak obrobić i przygotować wybrane organy rośliny, by przyniosły one zamierzony farmaceutyczny efekt. Lekarstwa na różne dolegliwości ukryte były w korzeniach, korze, liściach, kwiatach oraz owocach drzew, a o ich zdrowotnych właściwościach decydował sposób obróbki.
Którym gatunkom drzew dziś przypisywane są lecznicze właściwości? Z drzew rosnących w królewskich ogrodach będą to między innymi: lipa, dąb, brzoza, miłorząb dwuklapowy oraz świerk.
W przypadku lipy najbardziej ceniony jest jej kwiat. Zebrane na początku kwitnienia i ususzone kwiaty stanowią bazę do sporządzania wywarów czy herbat o działaniu między innymi napotnym – stąd często jest ona podawana w przeziębieniach. Mało tego, z miododajnych kwiatów tego drzewa pszczoły produkują miód lipowy, który działa bakteriobójczo i rozgrzewająco, ma również zastosowanie w leczeniu przeziębień.
Z dębu z kolei w celach leczniczych najczęściej pozyskiwana jest kora. Zebrana z młodych drzew, przed wypuszczeniem pąków ma właściwości przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i ściągające. Może być stosowana w postaci naparów do picia, np. w chorobach przewodu pokarmowego, lub używana zewnętrznie jako okłady z odwarów kory pomocne w gojeniu ran.
Brzoza zaś znana jest ze zdolności do oczyszczania organizmu z toksyn i innych szkodliwych dla niego substancji. Do tego celu stosowane są najczęściej sok z brzozy oraz napary i wyciągi z liści i kory.
Właściwości lecznicze ma także rosnący w parku angielsko-chińskim miłorząb dwuklapowy – Ginkgo biloba. Wyciąg z jego liści wykorzystywany jest jako środek opóźniający starzenie układu krwionośnego i nerwowego, mówi się także, że jego zażywanie wspomaga pamięć.
Jednymi z cenniejszych leczniczo roślin są drzewa iglaste. Rosnące wzdłuż najwyższej alejki w parku angielskim świerki zawierają dużo witaminy C, a odwar z ich igliwia i młodych pędów ma właściwości wykrztuśne, stąd polecany jest w leczeniu nieżytów dróg oddechowych. Dodatkowo inhalacje z użyciem olejków eterycznych świerka wspomagają pracę układu oddechowego i oczyszczają drogi oddechowe.
To tylko kilka przykładów leczniczego zastosowania drzew. A jest ich o wiele więcej. I nie tylko drzewa, ale także wiele krzewów i roślin zielnych wilanowskich ogrodów posiada właściwości terapeutyczne.
Tekst: Katarzyna Tylkowska