Dziczyzna trafiająca na stół hrabiów Potockich z Wilanowa

Dziczyzna była jednym z głównych produktów spożywczych na stole Potockich z Wilanowa. Warunki odstawiania zwierzyny łownej do kuchni pałacowej normowały odpowiednie rozporządzenia. Dodatkowo, kiedy Potoccy wydawali jakieś przyjęcie lub po prostu mieli ochotę na konkretny rodzaj dziczyzny, wydawano odpowiednie zlecenia. Trafiały one do nadleśnego, który następnie przekazywał wytyczne poszczególnym leśniczym, bażantnikowi czy też dozorcy polowania. Przykładowo 9 czerwca 1857 r. Zarząd Główny Dóbr zawiadamiał nadleśnego Juliusza Borkenhagena, że ma się odbyć zwiedzanie dóbr Wilanów przez obywateli ziemskich[1]. W związku z tym faktem nakazano ubić i odstawić do kuchni jednego daniela ze zwierzyńca, co uczyniono 19 czerwca.

Na podstawie informacji zawartych w źródłach można stwierdzić, że na stołach pałacu wilanowskiego gościły: sarny, dziki, jelenie, daniele, zające, kuropatwy, bażanty, jarząbki, słonki, dzikie gołębie, kaczki, cietrzewie, przepiórki, kuliki, derkacze, kurki wodne, dublety, krzyki, bekasiki, jemiołuszki, czajki, kwiczoły, paszkoty, drozdy i szpaki. Za każdą sztukę zwierzyny odstawionej na rzecz kuchni strzelcy otrzymywali odpowiednie wynagrodzenie. Najwięcej płacono za dziki – 6 zł i 20 gr (wówczas 1 zł równał się 30 gr.), ponieważ występowały one wówczas bardzo rzadko i zdarzały się lata kiedy do kuchni nie trafiała nawet jedna sztuka. Najmniejsze wynagrodzenie otrzymywano za małe ptaki – takie jak szpaki, kwiczoły czy drozdy – 3 gr.

Jakie ilości zwierzyny trafiały do kuchni pałacowej, pokazuje Wykaz ubitej zwierzyny na kuchnię JW.^ch Hrabstwa i przynależnego strzałowego za rok 1859/60[2]. Według informacji w nim zawartych od 1 września do 1 marca (tyle trwał wówczas rok łowiecki) odstawiono do Wilanowa 566 sztuk zwierzyny łownej, w tym: 151 bażantów, 23 bekasy, 18 chruścieli, dwie kaczki cyranki, 23 daniele, osiem derkaczy, cztery dublety, dziewięć gołębi (najprawdopodobniej chodzi tu o gołębie siniaki, których wówczas było więcej niż gołębi grzywaczy), dwa jarząbki, 20 kaczek (najprawdopodobniej chodzi tu o najpopularniejsze kaczki krzyżówki), sześć kurek wodnych, 166 kuropatw, dwie kraski, cztery krzyki, sześć kwiczołów, sześć przepiórek, jedną sarnę, sześć słonek, 12 szpaków i 97 zajęcy.

[1] AGAD, AGWil, dział XVIII Administracja leśna, sygn. 22, s. 79.

[2] AGAD, AGWil, dział IX Zarząd Główny dóbr i Interesów Augusta Potockiego, sygn. 216, s. 337.