To jedyne takie dzieło sztuki w polskich muzeach. Brązy z Beninu, jednego z królestw Afryki Zachodniej, które przetrwało i funkcjonuje do dziś w stanie Edo w Nigerii, to figurki wbrew nazwie przeważnie odlewane lub ryte w mosiądzu między XVI a XVIII w. Przedstawiają sylwetki władców i najważniejsze wydarzenia z historii Beninu. Figury są rozproszone po różnych europejskich muzeach, największy zbiór znajduje się w British Museum w Londynie. Zobacz obiekt na stronie wmuzeach.pl.
Sztuka dworska w Królestwie Beninu
Odlew głowy Królowej Matki (Iyoba) jest przykładem sztuki dworskiej imperium Beninu. Najprawdopodobniej wykonano ją w XVIII lub na początku XIX w. w późnym okresie królestwa. Świadczą o tym duży rozmiar, ciężar i sposób przedstawienia Królowej Matki pozbawionej jakichkolwiek cech osobowych. Odlew wykonano z brązu metodą na wosk tracony. Sztuka dworska Beninu ukazuje zhierarchizowane i patrylinearne społeczeństwo zorganizowane wokół postaci boskiego władcy (Oba). Początkowo rzeźbione w drewnie głowy stawiano na ołtarzach przodków. Od końca XIII w. wykonywano je z brązu, co wiązało się z wprowadzeniem na dwór odlewnictwa. Pierwsze odlewy były wizerunkami Oba.
Początek nowej tradycji
W XVI w. władca Esigie przerwał panującą do jego czasów tradycję uśmiercania matki nowego króla. Swej matce Idii nadał tytuł Iyoba i umieścił ją w pałacu w Uselu. Po śmierci Królowej Matki, w siedzibie władcy wzniesiono ołtarz na jej cześć, a głównym jego elementem był brązowy odlew głowy. Tradycja ta była przestrzegana przez większość następców Esigie, w ten sposób powstał nowy motyw figuralny w sztuce dworskiej Beninu.
Wyjątkowe dzieło sztuki
W polskich zbiorach muzealnych jest tylko jedna brązowa głowa z Beninu. Podarowała ją szczecińskiemu muzeum nieznana kobieta w 1977 r. Odziedziczyła to niezwykłe dzieło po mężu, który tuż po wojnie prowadził skup złomu we Wrocławiu. Figura jest prawdopodobnie pozostałością po wystawie berlińskich brązów, która gościła we Wrocławiu w czasie II wojny światowej. Nagła zmiana linii frontu odcięła powrót wystawy do Berlina, a eksponaty zaginęły. Taka właśnie tajemnicza historia wiąże się z obecną perłą kolekcji afrykańskiej Muzeum Narodowego w Szczecinie.
Projekt „www.muzeach” jest dofinansowany z Funduszy Europejskich oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020, oś Priorytetowa nr 2 „E-administracja i otwarty rząd”, działanie nr 2.3 „Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego”, poddziałanie nr 2.3.2 „Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury”.
Beneficjent: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Partnerzy: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Narodowe w Lublinie (dawniej Muzeum Lubelskie w Lublinie), Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum – Zamek w Łańcucie
Całkowity koszt projektu: 12 172 215,58 zł
Kwota dofinansowania: 9 247 929,94 zł
