Ewa Mostowicz-Kapciak, Obraz sztuki dawnej na terenie Królestwa Polskiego w rosyjskich publikacjach starożytniczych z lat 1850–1915, seria "Silva Rerum", Warszawa 2024, ISBN 978-83-971174-0-2
Kup teraz w e-sklepie!
W świecie pozorów i sztywnych zasad posiadanie rzeczy było formą wypowiedzi, podkreślenia własnej odmienności i indywidualności, przejawem kobiecej emancypacji, świadectwem zainteresowań, relacji z twórcami i wytwórcami rzeczy. Profesor Bożena Popiołek ukazuje kobiecy świat rzeczy jako obszar przemian w obrębie społecznej mentalności.
Skupienie uwagi na źródłach pisanych pozwoliło autorce uchwycić złożony obraz tego świata i rolę kobiet w kreowaniu prywatnego otoczenia, „feminizację przestrzeni domowej”. Kobiece otoczenie w XVIII w. to pałace, dwory, alkierze, buduary, gotowalnie i ogrody, to kosztowności i stroje, to cała sfera kobiecych przedmiotów toaletowych, które zaczyna się traktować jako ważną część życia, wartą pokazania i piękną. To wykwintny kształt porcelanowej filiżanki, dyskretne piękno srebrnego urynału, elegancja mebli francuskich ebenistów i rodzimych stolarzy, bogactwo złoconych naczyń i sztućców, książek, warsztatów tkackich, klocków do koronek i wszystkich rzeczy, które wypełniały kobiece życie i nadawały sens codzienności. Warto przy tym zauważyć, że rywalizacja o piękno, prestiż i pozycję społeczną była nie tylko efektem zbytku i luksusowych gustów, ale i ważną częścią przemian gospodarczych.
Autorka porusza stale aktualne kwestie nieuświadomionej chęci posiadania, opresyjnego charakteru kobiecej mody, przymusu bycia „ubraną”. A także „drugiego obiegu rzeczy”, owego osiemnastowiecznego recyklingu, oszczędności wynikających nie tylko z braku środków, ale i świadomego podejścia do przedmiotów.
Nie znajdziemy odpowiedzi na wiele pytań, bo jak określić wartość estetyczną niewidocznych przedmiotów, bazując jedynie na powściągliwym wpisie w regestrze? Jak ocenić technologiczny wkład i geniusz artysty rzemieślnika, jeśli dysponujemy tylko ceną przedmiotu? A poza tym – czy zawsze można wierzyć źródłom? A jednak doświadczenie wnikliwej badaczki dawnych tekstów i talent literacki Bożeny Popiołek sprawiają, że przedstawiony przez nią obraz kobiecego świata staje się wyraźny i bardzo atrakcyjny – dla nas, tu i teraz.