Drodzy Goście,
pałac wilanowski jest otwarty dla gości - tu można sprawdzić dokładne dni i godziny otwarcia.
Parter
Sala Biała
Około 1730 roku, kiedy posiadłość wilanowską dzierżawił król August II Mocny z dynastii Wettynów, w południowym skrzydle pałacu powstała reprezentacyjna Sala Biała. To największe i najbardziej okazałe wnętrze było świadkiem wielu ważnych uroczystości. Dziś jego wystrój nawiązuje przede wszystkim do kształtu nadanemu sali w XIX wieku. Zgromadzone są tu wizerunki kolejnych właścicieli pałacu (w tym króla Jana III i innych przedstawicieli rodu Sobieskich) lub osób z nim związanych. Wspaniały „Portret Stanisława Kostki Potockiego na koniu” pędzla Jacques’a-Louisa Davida jest jednym z najcenniejszych dzieł sztuki w zbiorach polskich.
Pomnik konny Jana III i Galeria Południowa
Pomnik konny Jana III powstał zapewne ok. 1693 roku, dla uczczenia 10. rocznicy zwycięskiej bitwy pod Wiedniem. Pierwotnie znajdował się w Wielkiej Sieni, a na obecne miejsce został przeniesiony w latach 20. XVIII wieku. Galeria Południowa pierwotnie była krużgankami otwartymi na ogród. Jej dekoracje stanowią m.in. wysokiej klasy freski florenckiego artysty Michelangela Palloniego, ukazujące perypetie miłosne Amora i Psyche. Opowieść ta odwołuje się do uczucia łączącego Jana Sobieskiego i Marię Kazimierę. W pierwotnym projekcie niewielkie pomieszczenie, obecnie Lapidarium (pokój ze starożytnościami), stanowiło część Galerii Południowej, dlatego to właśnie tutaj na suficie odnaleźć można pierwszą scenę z mitologicznej historii.
Biblioteka Króla
W Bibliotece początkowo mieścił się bogaty księgozbiór króla, przeniesiony później do jego rodowej posiadłości w Żółkwi (obecnie Ukraina). Do dziś zachował się tu tematyczny katalog książek umieszczony na suficie i częściowo na ścianach. Składa się on z okrągłych portretów najsłynniejszych artystów i myślicieli czasów starożytnych oraz nowożytnych. Pod każdym z nich znajdował się regał z książkami tematycznie odpowiadającymi dziedzinie właściwej sportretowanym. Na uwagę zasługuje także podłoga z trójbarwnego marmuru wykorzystująca efekt iluzji. To jedyna posadzka w pałacu pochodząca z czasów króla Jana III! Przylegająca do Biblioteki kaplica została wzniesiona w połowie XIX wieku dla uczczenia miejsca, w którym w 1696 roku zmarł Jan III Sobieski.
Antykamera i Sypialnia Króla
Antykamera pełniła funkcję reprezentacyjnego przedpokoju, w którym dworzanie oczekiwali na rozmowę z królem. Zgodnie z obyczajowością baroku takie spotkania często odbywały się w kamerze, czyli Sypialni Króla. W trakcie audiencji król leżał w łożu paradnym, podczas gdy odwiedzający stali. Tylko najbliższa rodzina i najznamienitsi goście mogli usiąść w towarzystwie władcy. Zachowane dekoracje sufitów Antykamery i Sypialni Króla są jednymi z najcenniejszych zabytków sztuki baroku w Polsce. Malowidła plafonowe – Zimę (Antykamera) i Lato (Sypialnia) wykonał nadworny malarz Jana III – Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski.
Wielka Sień i pomnik konny Jana III
Za czasów Jana III Wielka Sień była jednym z najbardziej reprezentacyjnych i monumentalnych pomieszczeń w pałacu. Przez wiele lat służyła za jadalnię – wówczas jej wystrój był bogatszy, lecz nie zachował się do dziś w całości. Obecnie pod sklepieniem można podziwiać stiukową dekorację fasety ukazującą cztery żywioły i cztery mitologiczne wiatry. Naprzeciw głównego wejścia do pałacu, w niszy między kolumnami, stał niegdyś pomnik konny Jana III, jeden z licznych elementów gloryfikacji wielkiego zwycięzcy spod Wiednia. Obecnie pomnik ten znajduje się pod wieżą południową, przy wejściu do galerii.
Antykamera i Sypialnia Królowej
Układ pomieszczeń królowej jest symetrycznym odbiciem apartamentów króla: Antykamera pełniła funkcję przedpokoju, Sypialnia (kamera) poza podstawowym przeznaczeniem była wnętrzem o charakterze reprezentacyjnym. Sypialnia Królowej jest niewątpliwie jednym z najbardziej okazałych pomieszczeń w pałacu. Na uwagę zasługuje tu malowidło sufitowe (plafon) przedstawiające alegorię wiosny, namalowane przez Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Przedstawiona na plafonie bogini Flora odwołuje się do postaci królowej Marii Kazimiery. W Antykamerze malowidło plafonowe przedstawia Jesień i dopełnia tym samym cykl czterech pór roku.
Gabinet al Fresco
Gabinet „al fresco malowany” zdobią oryginalne XVII-wieczne malowidła ścienne imitujące kamienne portale i rozpięte tkaniny gobelinowe ze scenami mitologicznymi z Apollinem. Dekoracja ta została odsłonięta przez konserwatorów w 1955 roku, do tego czasu znajdowała się tu drewniana klatka schodowa prowadząca na piętro pałacu.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Przedpokój
Wilanów należał do Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej (1736–1816) w latach 1771–1799. Była ona wielką miłośniczką sztuki. Zachowane pomieszczenia w południowym skrzydle pałacu znakomicie pokazują jej gust. Pomiędzy oknami zawieszono angielskie zwierciadła z ok. 1730 r. Wystroju dopełniają tapicerowane meble z francuskiej wytwórni w Aubusson, sekretery z początku XVIII w. i piec kaflowy pochodzący z dworu w Pruszkowie. Prócz portretu samej Izabeli pędzla Marcellego Bacciarellego zgromadzono tu przedstawienia jej czterech córek, a także rodziców i dwóch zięciów – braci Ignacego i Stanisława Kostki Potockich.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Salon
Na wyposażenie Salonu składają się komody z okuciami ze złoconego brązu, tapicerowane fotele francuskie z 1. ćw. XVIII w., trzy angielskie lustra z ok. 1720 r. i dekorowane kwiatami porcelanowe wazony wyprodukowane w latach 1730–1760 w Miśni. Wokół kominka zawieszono dalekowschodnie talerze i misy. Na ścianach można podziwiać obrazy z kolekcji zięcia księżnej, Stanisława Kostki Potockiego, m.in. Apoteozę senatora weneckiego (krąg Jacopa Robustiego zw. Tintoretto) i Scenę parkową Françoisa Watteau. Na uwagę zasługuje portret Elżbiety Sieniawskiej (1669–1729) – właścicielki pałacu wilanowskiego w latach 1720–1729 i babki Izabeli Lubomirskiej.
1 piętro
Dawne Pokoje Chińskie Stanisława Kostki Potockiego
Początki wilanowskiej sztuki orientalnej sięgają końca XVII w. i czasów króla Jana III, pierwszego właściciela pałacu. Zainteresowanie Orientem było bliskie także kolejnym właścicielom pałacu. Obecna aranżacja nawiązuje do wystroju i wyposażenia dawnych Pokoi Chińskich urządzonych przez Stanisława Kostkę Potockiego w 1. ćw. XIX w. na piętrze korpusu głównego pałacu. Pochodzące z historycznej kolekcji obiekty – ceramika, kość słoniowa, emalie – znalazły miejsce we współczesnej gablocie zaprojektowanej na wzór szafy witrynowej z początku XIX w., znajdującej się w sąsiednim Pokoju Chińskim. Ekspozycję uzupełniają dwie oryginalne szafy zdobione laką chińską, które także należały do wystroju pierwotnego apartamentu chińskiego w XIX w.
Stół nanban
Ozdobą wilanowskiej kolekcji jest unikatowy stół z dekoracją w stylu nanban, wykonany w XVII w. w Japonii, ozdobiony laką, masą perłową, złotem i srebrem – największy spośród zaledwie kilku znanych na świecie. Konserwacja tego niezwykłego zabytku pochłonęła aż dwa lata wytężonej pracy i dofinansowana została przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz japońską Fundację Sumitomo. Ze względów konserwatorskich stół prezentowany jest w specjalnej gablocie o ograniczonym naświetleniu i stabilnym klimacie, a szczegółom dekoracji przyglądać się można w powiększeniu dzięki instalacji nowoczesnego stanowiska multimedialnego.
Pokój Chiński z kasetonami
Ściany w tym pokoju pokryte są rekonstrukcjami tapet ze wzorami orientalnymi. Kasetonowy strop zdobią przedstawienia smoków. We wnętrzu zobaczyć można meble w stylu orientalnym, zarówno wykonane w Chinach, jak i europejskie. Witryny w alkowie mieszczą część zbiorów porcelany, emalii oraz drobnych przedmiotów rzemiosła artystycznego pochodzących z Dalekiego Wschodu lub naśladujących takie wyroby. Uwagę przykuwają duże wazony w stylu Imari z charakterystyczną wielobarwną dekoracją łączącą elementy złote, czerwone oraz w kolorze błękitu kobaltowego.
Pokój Chiński z akwarelami
Nazwa pokoju pochodzi od malowanych orientalnych scen rodzajowych umieszczonych na ścianach. Czerwona sekretera stojąca między oknami pochodzi jeszcze z czasów Augusta II. Na zamówienie Stanisława Kostki Potockiego została ona przerobiona, a usunięte z jej wnętrza szuflady posłużyły do wykonania stojącego pośrodku biurka. Z kolei niska szafka otrzymała drzwiczki wykonane z wewnętrznych paneli innego saskiego mebla – kabinetu. W ten oszczędny sposób powstał dodatkowy komplet mebli zdobionych europejską techniką imitującą cenną orientalną lakę.
Pokój Myśliwski I
Na Pokoje Myśliwskie składają się dwa pomieszczenia. Ich ściany pokrywa polichromia mazerunkowa. To technika polegająca na odtworzeniu wyglądu i faktury różnych gatunków drewna za pomocą farb. W pierwszym pokoju prezentowane są meble europejskie odzwierciedlające fascynację mieszkańców Starego Kontynentu sztuką Dalekiego Wschodu. Dwie komody oraz biurko pokryte są laką orientalną zdjętą w Europie z azjatyckich wyrobów i powtórnie nałożoną na meble o europejskich kształtach. Dwa kabinety umieszczone na konsolach są z kolei w całości wyrobami europejskimi, naśladującymi formy dalekowschodnie.
Pokój Myśliwski II
W 2. połowie XIX w. mieścił się tutaj gabinet Augusta Potockiego, właściciela pałacu wilanowskiego, dla którego łowy – jak dla większości mężczyzn tego okresu – były jedną z częstych rozrywek. Prezentowana aranżacja wykorzystuje dzieła i przedmioty o tematyce łowieckiej, pochodzące z różnych epok.
Galeria Magazynowa
Galeria Magazynowa to przestrzeń ekspozycyjna, która powstała w Markoniówce – trzykondygnacyjnym budynku przylegającym do południowego skrzydła pałacu. Wyjątkowy charakter ekspozycji pozwala na prezentację cennych dzieł sztuki, które z wielu przyczyn od lat nie były pokazywane. Zgromadzono tutaj ekskluzywną kolekcję wyrobów sztuki złotniczej, oryginalne tkaniny ścienne z apartamentów królewskich oraz kolekcję przedmiotów z Dalekiego Wschodu, zawierającą dzieła zdobione kilkoma rodzajami laki, emaliowane metalowe naczynia, bogaty zbiór porcelany oraz akwarelowe malowidła na papierze.
Galeria Kolekcjonerstwa Potockich
W galeriach na piętrze pałacu wilanowskiego prezentujemy efekty pasji kolekcjonerskich przedstawicieli rodu Potockich - obrazy, rzeźby, ryciny i cenne przedmioty użytkowe. W latach 1799–1892 Potoccy byli właścicielami Wilanowa. Opieka nad dawną rezydencją króla Jana III i pozyskiwanie kolejnych pamiątek oraz dzieł sztuki do zbiorów wilanowskich było wyrazem ich przekonań w czasach utraty niepodległości. Muzeum wilanowskie udostępnione publiczności w 1805 r. przez Stanisława Kostkę Potockiego i jego żonę Aleksandrę, było później systematycznie powiększane przez potomnych: Aleksandra oraz Augusta i Aleksandrę Potockich (czyli syna, i wnuka oraz jego małżonkę). Przyczynili się oni do rozbudowy kolekcji i popularyzacji wilanowskiej rezydencji, gdzie konsekwentnie pielęgnowano pamięć o historii i świetności Rzeczypospolitej.
Pokój Cichy
Pokój Cichy położony jest dokładnie nad królewską sypialnią. Jest to jedno z niewielu pomieszczeń na piętrze, gdzie zachowała się oryginalna dekoracja z czasów króla Jana III. Uważa się, że pracowało nad nią dwóch malarzy: Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, twórca plafonów z alegoriami czterech pór roku w apartamentach królewskich, i Michelangelo Palloni, który namalował historię miłości Amora i Psyche w Galerii Południowej i Północnej. Na sklepieniu Pokoju Cichego artysta stworzył przekonującą iluzję kopuły, w centrum której wyobrażona została bogini Wenus w otoczeniu symboli związanych ze sztukami pięknymi: natury, naśladowania, idei i praktyki, wiedzy, wyobraźni i pomysłowości. Wizerunki orła uosabiają króla patronującego sztuce, znaczenie innych postaci pozostaje niewyjaśnione. Na ścianach tej komnaty widoczne są krajobrazy i widoki bujnych ogrodów obramowane kolumnadami.
Gabinet Farfurowy
Gabinet Farfurowy swoją nazwę zawdzięcza płytkom fajansowym pokrywającym ściany. Płytki, których jest 1956, wykonano ok. 1690 roku, a pochodzą one z wytwórni w Amsterdamie i Utrechcie. W dobie baroku była to niezwykle cenna i modna dekoracja, spotykana na europejskich dworach magnackich. Płytki zdobione są scenami dworskimi, pasterskimi, biblijnymi, motywami jeźdźców, wyobrażeniami niezwykłych stworów morskich oraz pejzażami. Tworzą one obramienie dla 122 paneli, złożonych w przeważającej mierze z 12 kafelków, z przedstawieniami wazonów z bukietami; złocenie zostało dodane później, po zamontowaniu płytek na ścianach. Obecność tak licznych kwiatowych panneaux, z których połowa zawiera unikalne zdobienia w typie chinoiserie, tworzy wnętrze o niespotykanej urodzie, wyjątkowe nawet w porównaniu z innymi europejskimi projektami tego rodzaju. Co więcej, zachowany w gabinecie zespół kafelków zawiera niemal wszystkie wzory produkowane w Utrechcie w tym czasie. Gabinet Farfurowy wraz z przyległym do niego Gabinetem o Trzech Oknach był jednym z pomieszczeń mieszkalnych. Jego sufit zdobi iluzjonistyczny fresk – kopuła z kasetonami i przedstawieniem niewielkiego putta, którego noga wyłania się ze ściany. Takie łudzące wzrok widza połączenie malarstwa z rzeźbą było jedną z cech charakterystycznych sztuki baroku.
Pomieszczenia tymczasowo niedostępne
Gabinet przed Galerią
Stanisław Kostka Potocki – polityk, kolekcjoner oraz archeolog zwany niekiedy polskim Winckelmannem – był właścicielem Wilanowa w latach 1799–1821. W 1805 roku udostępnił publiczności swoją kolekcję dzieł sztuki zgromadzoną w pałacu w Wilanowie. Tak powstało pierwsze na ziemiach polskich muzeum sztuki dostępne dla wszystkich. W niewielkim Gabinecie przed Galerią prezentowane jest malarstwo europejskie z kolekcji Stanisława Kostki Potockiego. W progu pomieszczenia wmurowano tablicę z łacińską sentencją: Cunctis patet ingressus (wszystkim wstęp wolny); w ten sposób zasługi fundatora muzeum podkreślił jego wnuk, August Potocki.
Galeria Północna i Gabinet Etruski
Galeria Północna pierwotnie była krużgankami otwartymi na ogród. Jej dekoracje stanowią m.in. wysokiej klasy freski florenckiego artysty Michelangela Palloniego, ukazujące perypetie miłosne Amora i Psyche. Opowieść ta odwołuje się do uczucia łączącego Jana Sobieskiego i Marię Kazimierę. Galeria Północna została w XIX wieku przystosowana do eksponowania malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego. W Gabinecie Etruskim, podobnie jak w Lapidarium, eksponowano kolekcję starożytności zgromadzonych przez rodzinę Potockich. Obecnie znajduje się tu ponad 100 waz antycznych pochodzących z terenów południowej Italii, Etrurii i Aten.
Galeria Obrazów zwana Muzeum i Galeria Krajobrazów
Galeria Obrazów zwana Muzeum oraz Galeria Krajobrazów zostały zaadaptowane na pinakotekę prezentującą malarstwo włoskie, francuskie, flamandzkie i niemieckie. Ściany otrzymały kolor różu pompejańskiego, chętnie stosowanego w XIX-wiecznych wnętrzach muzealnych, ponieważ stanowił doskonałe tło dla eksponowanych obrazów. Wśród nich znajdziemy między innymi dzieła Lucasa Cranacha, Jana Lievensa, Eustache le Sueura czy Angeliki Kauffmann (w Salonie Malinowym). Szczególne miejsce zajmuje monumentalny (ponad 4-metrowy) obraz przedstawiający wjazd Michała Kazimierza Radziwiłła, posła króla Jana III, do Rzymu w 1680 roku.
Sień Dolna
Wystrój artystyczny apartamentów w wybudowanym na polecenie Elżbiety Sieniawskiej w latach 20. XVIII w. skrzydle północnym zamykał się zasadniczo w obrębie sufitów i faset. Plafon w czaszy eliptycznej kopuły przykrywającej sień skrzydła północnego (Sień Dolną) ukazuje Elżbietę Sieniawską pod postacią bogini Flory w otoczeniu puttów.
Gabinety Starożytności
Obecna prezentacja scalonej kolekcji waz starożytnych i zbiorów egipskich pozwala zobaczyć je w takiej formie, jak zaplanował to Stanisław Kostka Potocki; w historycznych wnętrzach pałacu, zabytkowych szafach i odtworzonej dekoracji scenograficznej. Udostępniona w XIX wieku zwiedzającym kolekcja była źródłem wiedzy o sztuce europejskiej i kształtowała wrażliwość estetyczną Polaków, pozbawionych własnego kraju. Kolejne pokolenia właścicieli pałacu dbały o zachowanie jego wyjątkowego charakteru, a wnuk Stanisława Kostki – August Potocki i jego żona Aleksandra w 2. połowie XIX wieku znacząco uzupełnili zbiory starożytności.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Złota Sypialnia
W czasach Izabeli Lubomirskiej ściany Złotej Sypialni zdobiły modne w XVIII w. papierowe obicia sprowadzone z Anglii, zdobione ornamentami kwiatowymi, motywami chińskimi i arabeskami. Łoże księżnej marszałkowej oraz komplet pięciu foteli wykonał lokalny warsztat stolarski w końcu XVIII w. Na okrągłym stoliku prezentowane są naczynia z miśnieńskiej porcelany do picia czekolady i przechowywania suszu herbacianego. Wnętrze zdobią także figurki biskwitowe (z nieszkliwionej porcelany). Stojący opodal okna stolik do robótek ręcznych ofiarowała Izabeli córka króla Francji Ludwika XVI – Maria Teresa Charlotta Burbon.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Gabinet
Gabinet jest pierwszym pomieszczeniem pawilonu kąpielowego Izabeli Lubomirskiej, wybudowanego w latach 1775–1778 według projektu Szymona Bogumiła Zuga (1733–1806). Przy drzwiach między Złotą Sypialnią a Gabinetem uwagę przykuwa zograskop optyczny z 2. poł. XVIII lub początku XIX w. Patrząc przez soczewkę zamontowaną w urządzeniu na odpowiednio przygotowane ryciny, odbiorca miał wrażenie, że obraz jest trójwymiarowy. Na blacie XVIII-wiecznego biurka stoi kałamarz z porcelanowymi pojemnikami z ok. 1750 r., a między oknami umieszczono unikatowe fajanse z warszawskiej wytwórni na Bielinie.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Biała Sypialnia
Biała Sypialnia to kolejne pomieszczenie pawilonu kąpielowego. Oprócz niej na parterze znajdowały się: Łazienka (Pokój Kąpielowy), Gabinet, trzy garderoby, pokój do ubierania, kakatorium (toaleta) i niewielka sień. Podziwiać tu można polskie meble z 2. poł. XVIII w. Na szczególną uwagę zasługują trzy pastelowe portrety Izabeli Lubomirskiej przedstawiające właścicielkę rezydencji wilanowskiej od dzieciństwa do starości, a ponadto jej owalny portret malowany przez Alexandra Roslina (1718–1793) w Paryżu.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Łazienka
Pomieszczenie nazywane Łazienką w XVIII w. było tak naprawdę rodzajem salonu, który służył nie tylko do kąpieli, ale również jako miejsce spotkań, zabaw i odpoczynku. Główny element wystroju to wanna na sześciu lwich łapach ustawiona w dekoracyjnej wnęce. O rekreacyjnej funkcji Łazienki przypominają stojący przy ścianie szezlong – fotel o wydłużonym siedzisku, na którym można było odpoczywać w półleżącej pozycji – i dekoracyjny baldachim zwieńczony strusimi piórami. Na uwagę zasługują także dwa świeczniki w kształcie fontann z końca XVIII w. i szklane naczynie zdobione kwiatami z porcelany, pochodzące z 2. poł. XVIII w., służące być może jako pułapka na owady.
Apartamenty Księżnej Marszałkowej Lubomirskiej – Rotunda i Kapliczka
Około połowy XIX w. kolejni właściciele pałacu – August (1806–1867) i Aleksandra (1818–1892) Potoccy – zdecydowali się przekształcić wnętrza pawilonu kąpielowego. Łazienkę zmieniono na sypialnię pani domu – Aleksandry. Z tego okresu pochodzi przylegająca do wnętrza malutka kapliczka w stylu neogotyckim, służąca do indywidualnej modlitwy. W latach 70. XIX w. do dawnej łazienki dobudowano niewielki gabinecik – Rotundę, nazywaną wtedy Nową Świątynką.