Owocowe kolumny – galeria północna

Dwie galerie boczne Pałacu w Wilanowie łączą jego główny korpus z dwoma wieżami. Widoczne od strony ogrodów zewnętrzne elewacje tych galerii wyróżniają się wielkimi oknami. Z boków każdej wnęki okiennej są widoczne po dwie kolumny, które nazwałam „owocowymi” ze względu na niezwykłe kapitele (wyjaśniam to dokładniej w artykule Co to są „owocowe kolumny”?). Głowice kolumn są ozdobione dużymi ślimacznicami, a z ich zwojów zwieszają się szarfy, na których w otoczeniu liści wiszą różnorodne owoce.

Po bliższym przyjrzeniu się można odnieść wrażenie, że twórca „owocowych kolumn” przywiązywał szczególnie dużą wagę do ukazania wielkiego zróżnicowania kształtów tych organów roślinnych. Niektóre z nich stanowią jedynie wytwór fantazji artysty - są fantastyczne, nie przypominają żadnych znanych mi roślin (trzeba oczywiście brać pod uwagę możliwość, że takie owoce w rzeczywistości istnieją, ale ja ich po prostu nie znam), natomiast inne stanowią bardzo wierne odzwierciedlenie budowy owoców konkretnych gatunków.

Galeria północna ma cztery okna wychodzące na ogród barokowy, dlatego jest tu osiem „owocowych kolumn”. Wystarczy kliknąć w wybraną fotografię, żeby zobaczyć ją w powiększeniu i dowiedzieć się, jakie owoce zawiera wybrana głowica.

Kolumna N1 (pigwa, owoc niezidentyfikowany, cytrus)

Owoc z prawej strony głowicy jest na tyle zniekształcony, że mam nieco wątpliwości, czy to cytryna, czy może cedrat. Pojawia się tu także pigwa Cydonia oblonga (zob. artykuł na ten temat). Jest położona z lewego boku kapitelu - dokładniej widać ją dopiero z bliska. W centrum jest owoc trudny do identyfikacji - nie ma żadnej cechy, która pozwalałaby na wskazanie konkretnego rodzaju.

Kolumna N2 (jabłko?, cytrus, granat)

Występuje tu zestaw owoców taki sam, jak w przypadku sąsiedniej kolumny, położonej nieco dalej od głównego korpusu Pałacu. Układ przestrzenny jest jednak nieco inny: cytrus (może to cytryna? zob. artykuł na ten temat) jest w centrum, z lewej widać owoc podobny do jabłka (zob. artykuł na ten temat), a z prawej – granat (zob. artykuł na ten temat).

Warto także zwrócić uwagę, że na tym kapitelu świetnie widać niewielkie owoce wystające spod liści. Takie dodatkowe elementy występują niemal na wszystkich „owocowych kolumnach”, a tu są doskonale widoczne.

Kolumna N3 (cytrus, granat?, jabłko?)

Podobnie do wielu innych wilanowskich „owocowych kolumn”, również i na tej pojawia się cytrus o lekko zagiętym szczycie. W centrum wyrzeźbiono prawdopodobnie granat Punica granatum. Z prawej strony głowicy jest owoc zbliżony wyglądem do jabłka. Czy rzeczywiście jest to owoc jabłoni? Trudno jednoznacznie stwierdzić.

Kolumna N4 (cytrus, owoc fantazyjny, owoc niezidentyfikowany)

Z lewej strony pojawia się cytrus podobny do trochę niekształtnej cytryny lub cedratu. Centrum kapitelu zawiera owoc bardzo podobny do fantazyjnego owocu pękniętego z pięcioma nasionami z sąsiedniej kolumny. Tym razem widać tylko cztery nasiona. Owocu wyrzeźbionego z prawego boku tego kapitelu nie potrafię zidentyfikować. Niestety, jest zbyt słabo widoczny...

Kolumna N5 (fantazyjny owoc pęknięty, cytrus, fantazyjny owoc z trzema nasionami)

W centrum tej głowicy na szarfie wisi lekko guzkowaty cytrus – może to trochę nieforemna cytryna? Z obu boków kapitelu widać motywy fantazyjne. Z prawej jest dziwny owoc z trzema nasionami. Po lewej stronie można zauważyć inny przykład owocu, który nazwałam „fantazyjnym owocem pękniętym”. Równie dobrze mógłby być on wytworem wyobraźni artysty, jak i wiernym odzwierciedleniem wyglądu jakiegoś owocu o mało specyficznym kształcie.

Kolumna N6 (fantazyjny owoc z trzema nasionami, owoc niezidentyfikowany, cedrat?)

Ten kapitel zawiera trzy trudne do rozpoznania motywy dekoracyjne. Z lewej widać fantastyczny owoc z trzema nasionami - nie wydaje mi się, żeby coś takiego istniało w przyrodzie... Owoc w centrum wydaje się być przedstawiony realistycznie, jednak w tym przypadku nie mogę go zidentyfikować, ponieważ nie znajduję cech pozwalających na jednoznaczną identyfikację rośliny. Można przyjąć, że owoc z prawej jest nieco podobny do zniekształconego cytrusa. Taki nieregularny kształt to cecha typowa dla owoców cedratu, czyli cytronu Citrus medica.

Kolumna N7 (owoc z szypułką - jabłko?, owoc fantazyjny)

Na froncie jej głowicy wyrzeźbiono jakiś owoc w pozycji nietypowej dla „owocowych kolumn” - widoczna jest szypułka z trzema niewielkimi liśćmi. Stawiam na jabłko!

Z prawej strony naszego domniemanego jabłka widnieje kulisty owoc, stanowiący moim zdaniem wytwór wyobraźni artysty. Jest pęknięty, a w szczelinie widać pięć dużych nasion.

Na lewym boku głowicy nie ma obecnie owocu - doszło tu do uszkodzenia elewacji.

Kolumna N8 (jabłko?, granat, cytrus)

Głowica tej kolumny jest ozdobiona od frontu realistycznie przedstawionym granatem – owocem granatowca właściwego Punica granatum (w centrum). Z prawego boku głowicy widać owoc cytrusowy, którego kształt przypomina nieco cytrynę.

Natomiast na lewym boku kapitelu jest roślina, w stosunku do której bardzo trudno przeprowadzić nie budzącą wątpliwości identyfikację - możliwe, że jest to po prostu jabłko.

Aut. fot.: H. Galera