Piattoli Scipione (1749-1809)

Piattoli Scipione (1749-1809) erudyta, zakulisowy polityk. Ur. we Florencji w rodzinie malarzy. W 1763 r. wstąpił do zakonu pijarów; doktorat z zakresu prawa uzyskał na uniwersytecie we Florencji, posadę profesora uzyskał w Modenie. W r. 1782 przyjął posadę preceptora synów Piotra Potockiego, starosty szczerzeckiego, lecz po dwóch latach, z powodu nieporozumień z babką i ciotką chłopców, zrezygnował. Zbliżył się do rodziny marszałkowej Lubomirskiej i jej dzieci (córek i zięciów), wszedł do Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i w struktury polskiej masonerii. Od r. 1785 był guwernerem ulubieńca księżnej marszałkowej, Henryka Lubomirskiego i z nimi wyjechał w podróż przez Austrię (w Karlsbadzie poznał J. W.Goethego), Włochy do Paryża; tu także poznał wielu słynnych ludzi epoki (T. Jeffersona, M.J. La Fayette`a, J.A. Condorceta). Jego uczniem został w r. 1787 Adam Jerzy Czartoryski; zbliżył się do kręgu znajomych jego ojca i wszedł do ścisłego grona opozycyjnych wobec króla polityków, projektujących działania na zbliżającym się sejmie 1788. W trakcie sejmu nawiązał kontakty ze stronnictwem patriotycznym i w końcu zdobył zaufanie Stanisława Augusta. Został jego lektorem i bibliotekarzem. Był w ścisłym gronie osób przygotowujących Ustawę Rządową, przyjaźnił się m.in. z ks. Hugonem Kołłątajem. Zaangażował się m.in. w sprawę statusu Żydów w Polsce. Był też zaufanym księżnej kurlandzkiej Doroty. Wobec wojny polsko-rosyjskiej 1792 uszedł do Drezna, gdzie włączył się w działania patriotycznej emigracji; snuł plany zjednania Katarzyny II obietnicą tronu polskiego dla księcia Konstantego. Brał udział w przygotowaniu powstania 1794 r., w lipcu t.r. został aresztowany przez Austriaków; do r. 1800 był internowany w Pradze. Po uwolnieniu początkowo związał się z dworem księżnej kurlandzkiej w Żaganiu, a za pośrednictwem Adama Jerzego Czartoryskiego wstąpił w r. 1805 na służbę cara Aleksandra I i pozostał w niej do 1807. Potem powrócił na dwór księżnej kurlandzkiej. Od dawna prowadzący życie świeckie, ożenił się z jej damą dworu w r. 1807. Planów naukowych nie zrealizował, natomiast posłużył jako redaktor i autor wielu pism politycznych i jako pośrednik w trudnych, zakulisowych negocjacjach. Zmarł w Altenburgu.