Jednym z elementów zadania „Wykonanie trójwymiarowej dokumentacji kolekcji zbiorów”, realizowanego przez Politechnikę Warszawską, jest sporządzenie przestrzennej dokumentacji pomiarowej wnętrza Gabinetu al Fresco. Pomieszczenie o wymiarach 4,15 m na 4,15 m i wysokości 4,95 m znajduje się na parterze pałacu w północnej części korpusu głównego, a wszystkie jego ściany dekorowane są w technice fresku przez Jerzego Eleutera Siemiginowskiego.
Niewielka powierzchnia Gabinetu al Fresco sprawia, że – ze względów konserwatorskich – dostęp do niego jest bardzo ograniczony i osoby odwiedzające muzeum mogą go podziwiać jedynie przez otwarte drzwi z przylegającej doń Antykamery Królowej. Z tego powodu podjęliśmy decyzję o wykonaniu trójwymiarowej dokumentacji powierzchni czterech ścian i sufitu w niespotykanej przy pomiarach architektonicznych rozdzielczości wynoszącej 100 punktów pomiarowych na każdy mm2 powierzchni. Dzięki tak wysokiej dokładności skanowania (odwzorowanie wszystkich cech geometrii modelu na poziomie 0,2 mm) tworzona jest dokumentacja, która daje możliwości bardzo wszechstronnego wykorzystania. Z jednej strony jest ona niezwykle rzetelnym odwzorowaniem stanu zachowania pomieszczenia na początku XXI wieku i może być w przyszłości punktem odniesienia dla wszelkich działań konserwatorskich, po drugie daje możliwość cyfrowej wizualizacji zarówno całego pomieszczenia, jak i jego fragmentów (poza danymi dotyczącymi geometrii rejestrowana jest także informacja o kolorze dla każdego punktu pomiarowego).
Pomiary prowadzone są w technice skanowania z oświetleniem strukturalnym, przy wykorzystaniu innowacyjnego systemu pomiarowego, którego prototyp zbudowany został kilka lat temu na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej. Urządzenie składa się z systemu pomiarowego (głowica skanująca) zamontowanego na ramieniu robota przemysłowego, który z kolei przesuwa się w pionie wzdłuż specjalnej kolumny. Całość zamontowana jest na platformie jezdnej umożliwiającej przetaczanie systemu wzdłuż ścian pomieszczenia. Ze względu na tak wysoką dokładność pomiaru pełen rozmiar zebranych danych wyniesie ponad 5 TB (pomiary są cały czas w toku) i będzie składową ponad ośmiu tysięcy pomiarów kierunkowych. Przetwarzanie tak dużych ilości danych jest ogromnym wyzwaniem technologicznym, dlatego proces ten jest jeszcze bardziej skomplikowany i pracochłonny niż samo skanowanie. Pod względem kompletności i jakości tworzonej dokumentacji jest to działanie w zasadzie bez precedensu w światowej praktyce digitalizacji wnętrz architektonicznych.
Należy tu przypomnieć, że Gabinet al Fresco to już czwarte wnętrze pałacu wilanowskiego, które jest dokumentowane w taki sposób. Stworzenie metodologii i zaplecza technicznego dla tak innowacyjnych działań było możliwe jedynie dzięki trwającej już jedenaście lat współpracy badawczej pomiędzy Muzeum, a Politechniką Warszawską w rozwijaniu specjalistycznych systemów do trójwymiarowej dokumentacji obiektów dziedzictwa kulturowego. Posiadając tak zaawansowaną technologicznie dokumentację stajemy więc przed realną szansą, aby zaprezentować widzom ze szczegółami wnętrze pomieszczenia, do którego fizyczny dostęp będzie zawsze bardzo ograniczony. Prowadzimy także eksperymenty w zakresie VR (ang. virtual reality - rzeczywistości wirtualnej) oraz AR (ang. augmented reality - rzeczywistości rozszerzonej). Przykładem takich działań był opublikowany przed kilkoma tygodniami w ramach berlińskiej konferencji „XVII. Culture and Computer Science” artykuł pokazujący próby wizualizacji danych przestrzennych z jednego z wcześniej skanowanych pomieszczeń pałacu wilanowskiego – Gabinetu Chińskiego Króla (zob. P. Siekański, E. Bunsch, A. Guzowska, R. Sitnik, Managing Large Sets of Multidisciplinary Research Data Using 3D Models of Cultural Heritage Objects and Augmented Reality: Case Study of King’s Chinese Cabinet in Wilanów w: XVII. Culture and Computer Science. Virtual history & augmented present, Berlin 2019, s.191-200). Zastosowanie wyszukanych środków technicznych ma zatem nie tylko tworzyć wirtualne, cyfrowe byty równoległe do muzealnej rzeczywistości, ale także dawać możliwość zarejestrowania i udostępnienia tego, czego nie można pokazać zwiedzającym nawet w czasie ich pobytu w muzeum.
SPIS ILUSTRACJI:
Fig.1 System do skanowania trójwymiarowego z oświetleniem strukturalnym w trakcie pracy w Gabinecie al Fresco (fot. E. Bunsch)
Fig.2 Dokumentacja Gabinetu al Fresco, widok ściany wschodniej pomieszczenia. Wizualizacja uproszczonej warstwy danych z pomiaru trójwymiarowego.
Fig. 3 Dokumentacja Gabinetu al Fresco, widok detalu na ścianie północnej pomieszczenia. Wizualizacja gęstej chmury punktów pomiarowych.
Tekst i zdjęcia: Eryk Bunsch
