Kolekcja Sygnatury: na kryzie stopy oraz przy wylewie wybito znak miejski Gdańska, znak warsztatowy Nathanaela Schlaubitza (czynny 1690–1726; do 1727 zgodnie z prawem przez rok warsztat prowadziła wdowa) oraz znaki importowe Holandii bite po 1953 – fantazyjna, kursywna litera V i znak z literą Z między dwoma punktami dla oznaczenia próby 800 . Na pokrywie powtórzone znaki holenderskie.
Z ogromnym zadowoleniem prezentujemy naszej publiczności wysokiej klasy wyrób rzemieślniczy, kolejny w wilanowskiej kolekcji przykład złotnictwa gdańskiego. Mistrzowie, działający w nadbałtyckim porcie na przestrzeni XVII i XVIII wieku, wynieśli ten ośrodek do rangi ważnego i charakterystycznego swoimi dziełami miejsca na mapie rzemieślniczej Europy; jednego z największych ośrodków złotniczych na ziemiach polskich w owym czasie. Król Jan III, tak jak i inni władcy oraz liczni magnaci, miał w swoich rezydencjach połyskujące i przykuwające oko argentaria. Zapisy w inwentarzu spisanym po śmierci monarchy wymieniają takie gdańskie wyroby, jak: Roztruchan złoty, na denku wysokim, z wiekiem wszystek trybowany, Wanna pstrozłocista, gdańskiej roboty, Puzderko gdańskie, blachą obite, z flaszkami. W pałacu nie brakowało również sreber z augsburskich i paryskich warsztatów złotniczych.
Puchar należy do popularnych naczyń toastowych, które dzięki ich walorom estetycznym chętnie ustawiano na wypiętrzonych kredensach w salach jadalnych. Cenne i ozdobne naczynia przeznaczone do wznoszenia toastów i popijania wykwintnych trunków wykonywane były również ze szkła misternie dekorowanego delikatnymi szlifami oraz innych oryginalnych a niekiedy i orientalnych materiałów.
Puchar wykonany został techniką repusu, czyli dwustronnego modelowania srebrnej blachy za pomocą służących ku temu narzędzi (młotków i kowadeł). Jego trzon w kształcie pełnoplastycznej figurki półnagiego chłopca z przepaską na biodrach wsparty jest na kolistej, silnie wypiętrzonej stopie. Chłopiec uniesionymi rękoma podtrzymuje czarę̨. Czara w formie przewężonej i odwróconej gruszki nakryta jest pokrywą powtarzającą̨ w zarysie formę̨ podstawy i zwieńczona uchwytem w kształcie pączka. Dekorację naczynia stanowią ornamenty z liści akantu na stopie i pokrywie wzbogacone dużymi kwiatami, na czarze pękami owoców, festonami draperii, a w górnych polach dwiema niewielkimi, ujętymi w profilu głowami: kobiety i mężczyzny.
Obecnie puchar jest eksponowany w Antykamerze Królowej. Miejsce to od połowy XIX wieku służy kolejnym właścicielom do prezentacji dzieł rzemiosła artystycznego. W dwóch szafach zdobiących to wnętrze gromadzono tzw. starożytności, czyli wybitne przykłady rzemiosła z dawnych epok. Osobliwej tej nazwy w stosunku do wyrobów rękodzielniczych używano w kraju co najmniej do późnych lat 80. XIX wieku, później popularniejsze stały się określenia używane do dziś, tzn. wyroby rzemiosła artystycznego czy obiekty sztuki. Ambicją wilanowskich rezydentów było, aby przeważały wśród nich zabytki polskie, ale nie zawsze było to możliwe.
Joanna Paprocka-Gajek
ZAKUP W ROKU 2015 DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO.
