Podsumowanie badań archeologicznych w sezonie 2010
Przed rozpoczęciem robót ziemnych planowanych w ramach rewitalizacji Zachodniego Przedpola pałacu, w 2010 r. prowadzone były badania archeologiczne przyczyniające się do zgłębiania wiedzy o przeszłości Wilanowa i jego dawnych mieszkańcach.
Początki badań sięgają roku 2008, kiedy podczas sondażu przy północnych fundamentach Kordegardy natrafiono na dwa ludzkie szkielety ułożone na osi północ-południe, co badaczom zasugerowało, że mogą to być pochówki pochodzące z czasów przed lub wczesnochrześcijańskich z nieznanego dotychczas cmentarzyska. Jednak dwa kolejne sondaże nie przyniosły następnych odkryć.
Tak więc, badania prowadzone wokół Kordegardy archeolodzy postanowili przenieść na Przedpole Zachodnie i dzięki dofinansowaniu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 wznowiono je w 2010 roku. Z początku natrafiono na pojedyncze kości w fosie, zapewne porozrzucane podczas prowadzonych tu przez ubiegłe wieki prac budowlanych, niwelacji terenu, kopaniu fosy i innych robót ziemnych.
W kolejnych wykopach, do grudnia 2010 roku natrafiono na dwadzieścia osiem szkieletów ułożonych na osi północ-południe. Przy niektórych znaleziono groty oszczepów i biżuterię (np. esowate kabłączki skroniowe), a także jedną siekierkę, grot strzały oraz paciorek ametystowy. Odkrycia te pozwoliły stwierdzić, że w miejscu tym istniał cmentarz, zapewne od końca XI wieku do końca XII lub początku XIII wieku. Jego granice od zachodu i północy nie są znane, ale na podstawie obecnych znalezisk szacuje się, że możliwe jest odnalezienie jeszcze siedemdziesięciu-osiemdziesięciu szkieletów. Wbrew początkowym podejrzeniom spoczywający tu zmarli nie okazali się Skandynawami.
W okresie funkcjonowania cmentarza obszar ten należał do mnichów z zakonu benedyktynów, którzy w XIII wieku zrzekli się go na rzecz księcia Trojdena. Wtedy też nastąpił rozwój wsi Milanów, której pozostałości znaleziono na górnym tarasie ogrodów wilanowskich. Mniej więcej wtedy też erygowano parafię i założono nowy cmentarz, w okolicy dzisiejszej Oranżerii.
Wyniki przeprowadzonych badań będą prezentowane pod adresem
http://www.wilanow-palac.pl/badania_archeologiczne_2.html
Luty 2011
W ramach rewitalizacji ogrodu na Przedpolu Zachodnim Pałacu Wilanowskiego rozpoczęła się korekta samosiewów oraz drzew, które dekomponują historyczny układ zieleni. Obejmie ona także gatunki, które w parkach historycznych uznawane są za chwasty oraz te, które ze względu na stan biologiczny zagrażają ludziom i zabytkom, w tym ceramicznemu ogrodzeniu. W październiku 2009 r. topola kanadyjska, przewracająca się z powodu niezbyt silnego wiatru, doszczętnie zniszczyła dwa przęsła muru oraz spowodowała osłabienie konstrukcji sąsiednich. Wiele drzew przed laty zostało posadzonych zbyt blisko ogrodzenia i teraz ich korzenie rozsadzają jego fundamenty lub pnie wypaczają delikatną konstrukcję zbudowaną z ceramicznych kształtek.
Zaplanowane jest także usunięcie drzew z wnętrza kwater, które uczytelni prawidłowy układ kompozycyjny zieleni. Do odczytania w przestrzeni ogrodu możliwy będzie przebieg dawnego Traktu Czerniakowskiego, który przed laty prowadził do Powsinka.
Prace te rozpoczynają proces realizacji założeń rekompozycji Przedpola Zachodniego i przywracania temu terenowi formy krajobrazowej oraz charakteru reprezentacyjnego należnego dawnej rezydencji królewskiej.
Kwiecień 2011
Kontynuowane są archeologiczne badania przeszłości Wilanowa, w tym wczesnośredniowiecznego cmentarzyska. Podsumowanie badań będzie zaprezentowane poniżej, po zakończeniu sezonu wykopaliskowego.
Maj 2011
Niebawem rozpoczną się prace remontowo-konserwatorskie przy moście przed Bramą Główną, przy przydrożnej kapliczce z figurą Madonny oraz przy ceramicznym ogrodzeniu. Wykonawcę prac wyłoniono w drodze przetargu nieograniczonego. Będzie przeprowadzona naprawa izolacji mostu przed Bramą Główną, tak aby wyeliminować wysolenia, które niszczą ceglane lico przęsła mostu. W pracowniach konserwatorskich przeprowadzone zostaną prace konserwatorskie figury Madonny z kapliczki przydrożnej oraz elementów ław i latarnie sprzed Bramy Głównej. Prace demontażowe, naprawa izolacji oraz ponowny montaż zabytków spowodują okresowe utrudnienia w komunikacji na dziedziniec pałacu.
Zdemontowane bądź zniszczone fragmenty ceramicznego ogrodzenia zostaną odtworzone, przy maksymalnym wykorzystaniu odzyskanych oryginalnych półokrągłych kształtek i nakryw muru. Prace przy zabytku, którego konstrukcja w wielu miejscach groziła zawaleniem, zostaną podjęte niemal w ostatnim momencie. Stan ogrodzenia zaprojektowanego w II połowie XIX w. przez Henryka Marconiego stale się pogarszał. Główną przyczyną był fakt, że aż do ubiegłego roku przecinająca pałacowe przedpole ulica Stanisława Kostki Potockiego była zwyczajną ulicą miejską, na której dopuszczony był normalny ruch samochodowy. Szczególnie niszczący wpływ na zabytek miały drgania wywoływane przez pojazdy oraz sól wysypywana zimą i dodatkowo rozchlapywana przez przejeżdżające auta.
Powyższe prace zostaną przeprowadzone do końca listopada br.
Lipiec 2011
Wyłoniono wykonawcę prac rewitalizacyjnych obszaru Przedpola rezydencji wilanowskiej. Obecne prace będą miały na celu przywrócenie historycznego kształtu, dekoracji i wyposażenia odpowiadającego randze dawnej rezydencji królewskiej. Kontynuowane będzie porządkowanie szaty roślinnej, w tym uszkadzającej ceramiczne ogrodzenie oraz jego fundamenty.
Jesienią, w celu utrzymania i uczytelnienia szpalerów obwodowych kwater Przedpola podkreślających przebieg ciągów historycznych, będą posadzone historycznie uzasadnione gatunki drzew i krzewów, w tym przede wszystkim lipy drobnolistne. Zostanie posadzonych ok. 90 drzew i ponad 600 szt. krzewów (między innymi: graby, cisy, różaneczniki, głogi).
Będzie także wymienione oświetlenie oraz zostaną zamontowane stojaki dla rowerów i kosze na śmieci. System monitoringu zostanie wzmocniony o kolejne kamery oraz bariery dostępu. Wkrótce rozpocznie się demontaż asfaltowych nawierzchni alejek, która zostanie wymieniona na naturalną ekologiczną nawierzchnię gruntową, nadającą się także dla wózków dziecięcych i inwalidzkich. Będzie to nawierzchnia analogiczna, jak w trzech zrewitalizowanych ogrodach przy Pałacu oraz w Ogrodzie Wschodnim przy Oranżerii.
Prace te spowodują okresowe utrudnienia w komunikacji na terenie Przedpola, a ich zakończenie planowane jest w I kwartale 2012 r. Wszystkie prace ziemne będą prowadzone pod nadzorem archeologicznym.
Niniejszy zakres prac to element wieloletniego programu naprawy środowiska naturalnego w ogrodach wilanowskiego założenia pałacowo-ogrodowego, którego zasoby przez ostatnie dziesięciolecia zostały bardzo zaniedbane.
Październik 2011
Wybrano wykonawcę prac polegających na zaprojektowaniu i wykonaniu multimedialnego systemu informacyjnego na przedpolu i w parku Muzeum Pałacu w Wilanowie, który będzie przeznaczony na urządzenia mobilne. Ma być to system oparty o technologię fotokodów, które - dzięki odpowiedniej aplikacji zainstalowanej w telefonie komórkowym - po zeskanowaniu aparatem fotograficznym pozwolą na odczytanie informacji o obiektach, przy których będą zainstalowane. Mapa lokalizacji fotokodów będzie umieszczona nieopodal Domku Dozorcy, w którym jest muzealna kasa. Korzystanie z nich będzie możliwe od przyszłego sezonu turystycznego.
Podsumowanie badań archeologicznych w sezonie 2011
W 2011 r. Muzeum Pałac w Wilanowie kontynuowało prace ziemne na przedpolu pałacu wilanowskiego, nad którymi utrzymywano nadzór archeologiczny i wyprzedzając je badaniami wykopaliskowymi. Wykopaliska prowadzono na nieznanym do 2010 r. cmentarzu wczesnośredniowiecznym, który wstępnie można datować na XI - XII wiek. Jego forma i rozmiary (zbadano ponad siedemdziesiąt jam grobowych) wskazuje, że powstał obok osady liczącej się na mapie ówczesnego Mazowsza. Rangę tą potwierdza wyposażenie pochówków, tj. duża liczba srebrnych kabłączków skroniowych, elementy uzbrojenia, jak noże, groty oszczepów, czy strzał, a także naczynia ceramiczne i wiaderka.
Wydarzeniem sezonu 2011 było także zarejestrowanie pozostałości starego, przecinającego skośnie przedpole, traktu łączącego Czersk z Warszawą oraz odnalezienie murowanych fundamentów, znanej jedynie z historycznych map, bramy z przełomu XVIII i XIX wieku, którą ustawiono na wejściu z dawnego traktu na aleję na osi pałacu. Do pełnego obrazu dawnego kształtu przedpola potrzebne było potwierdzenie lokalizacji kanału z czasów króla Jana III. Badania podjęte w 2010 r. dostarczyły tyle przesłanek (m.in. odkryto prawdopodobnie jedno ze starych koryt Potoku Służewieckiego), iż pozwoliły one w 2011 r. odnaleźć i zadokumentować go podczas muzealnych badań uzupełniających.
Ciekawe obserwacje poczyniono także podczas nadzoru nad pracami konserwatorskimi przy murze ceramicznym - jego fundament okazał się nie być jednorodny. Częściowo jest on liniowy, a częściowo pomiędzy kolejnymi słupami rozpięty jest murowany łęk. Analiza fundamentu wskazuje także, że obecny mur ceramiczny może być młodszy niż się przyjmuje i pochodzić z pierwszej połowy XX wieku. W czasie nadzoru zadokumentowano także fundament kapliczki znajdującej się w zatoczce muru ceramicznego na wprost budynku kasy. Posiada ona niezwykle ciekawą formę murowanego cokołu z pięcioma promieniami zakotwiczonymi w linii muru ceramicznego.
Nadzór i badania archeologiczne w ramach projektu wymiernie wpłynęły na lepsze poznanie dziejów rezydencji wilanowskiej i potwierdziły tezę, że wzniesiono ją w miejscu o historii sięgającej daleko w przeszłość.