Silva Rerum | 26.11.2010 W programie wilanowskim połączono krytykę tyrana-Amora z prezentacją idealnego władcy: strażnika i mędrca. Jan III, kierujący się wyłącznie obiektywnymi prawdami rozumowymi, również sprawy polskie miał oceniać z perspektywy niebiańskiej rzeczpospolitej, której był poddanym. Miłość władcy i ojczyzny winna zapewnić dalszą sukcesję. Idealna vita activa et contemplativa (życie czynne i kontemplacyjne) króla, który jak Eneasz był czcicielem Wenus niebiańskiej, miała zaowocować podniesieniem z ruin dawnej potęgi i szczęśliwym życiem obywateli pod sprawiedliwym rządem królewicza Jakuba jako nowego Askaniusza. Przyszłe rządy doskonałe, bezpieczne i stałe w obu przypadkach gwarantowała virtus. Tak samo brzmiało rozwiązanie problemu pasji i namiętności, wywołujących wszystkie typy wojen (domowe, polityczne, duchowe): należało ukrócić władzę Amora. Wenus Urania uczyła miłości ojczyzny i politycznej zgody na wzór niebiańskiej harmonii przez zachowanie porządku i hierarchii, a zatem poddania niższych władzy wyższych. Podobnie jak harmonię muzyczną, ład mieszanego rządu Rzeczypospolitej współtworzyły tony różnej miary. Harmonia małżeńska, państwowa i kosmiczna miała za patronki Muzy, które zdobiły attykę wilanowskiego domu, modelu Rzeczpospolitej i świata.
Sens motywów astronomicznych w dekoracji Pałacu w Wilanowie nie jest jednoznaczny, jednak ich obecność w programie jest znacząca. Dotyczyły – najogólniej rzecz ujmując – pochwały miłości politycznej i domowej oraz mądrości i cnoty. Łącznikiem znaczeń byłaby Wenus Urania, umożliwiająca zestawienie triumfu moralnego i politycznego z gloryfikacją Domu królewskiego. Oznaczone przez nią zagadnienia domowej kontemplacji, państwowych rządów rozumnych oraz harmonii niebieskiej zdają się wypełniać wilanowski model świata, powstały z inspiracji neoplatonizmem i neostoicyzmem. Podstawą analogii dom-państwo-świat było zagadnienie mądrości, potraktowane służebnie wobec tematu złotego wieku i wątków sukcesyjnych. Prawdopodobną intencją autora programu było oprócz prezentacji ideału saturnicznych rządów, znalezienie astronomicznego wytłumaczenia dla wybranej konwencji panegirycznej. Świadczy o tym zastosowany repertuar ikonograficznych i ideowych wzorców antycznych. Na wilanowski kierunek recepcji i wyobraźnię artystyczną wpłynęły utwory poetyckie, słowniki symboli i mitograficzne komentarze. Zaczerpnięte z kanonu antycznej poezji motywy i odniesienia symboliczne gwarantowały spójność i właściwą „lekturę” dekoracji. Istotna była tu także zaznaczająca się w XVII-wiecznej teorii tendencja do przemiany idealnego pałacowego studiolo czy biblioteki – z programem odzwierciedlającym panowanie nad światem w pracownię, w której przeznaczono władcy rolę badacza i obserwatora. Czuwanie nad obrotami sfer i ziemi w heliocentrycznym modelu „nowej willi” pozostawało w zgodzie z polską formą rządu, ale i z tworzoną podówczas matematyczną wizją politycznego nieba.