Przedstawienie znane pod różnymi tytułami: „Skromność i Próżność” (łac. Modestia et Vanitas), „Święta Marta i święta Maria Magdalena”, „Nawrócenie świętej Marii Magdaleny”, „Lady Blanche i Przeorysza”[1]. Wszystkie odmiany tytułów obrazu, na którym wzorowana była rycina, odzwierciedlają kontrast w noszeniu się obydwu kobiet: modnej, alegoryzującej próżność i pogoń za zbytkami (po prawej), i skromnej, ubranej w szaty szczelnie spowijające całą postać oraz w chustę na głowie (po lewej).
W 1. poł. XIX w. uważano ową „piękną tablicę” za dzieło Leonarda da Vinci[2]. Wypowiadał się na jego temat i niesławny Thomas Griffiths Wainewright (1794–1847), malarz i pisarz angielski posługujący się pseudonimem Cornelius van Vinkbooms, i znany ze swej wybornej intuicji Stanisław Kostka Potocki, który sądził, że jeśli nawet słynny obraz nie jest „własnym płodem” samego Leonarda da Vinci, to na pewno wyszedł spod pędzla „którego z biegłych uczniów iego”, wiernie naśladujących najwybitniejsze osiągnięcia mistrzowskiego pędzla („O sztuce u dzisiejszych”; przed 1821). Mowa o obrazie znanym najszerzej pod tytułem „Modestia et Vanitas”, przypisywanym Bernardinowi Luiniemu, odnotowanym w kolekcji barona Maurice’a de Rothschilda (1881–1957) w zamku w Prégny-Chambésy w Szwajcarii[3]. Atrybucja obrazu Bernardinowi Luiniemu zaczęła przenikać do środowiska badaczy i koneserów sztuki, stając się coraz bardziej popularną. Kompozycja doczekała się licznych malarskich powtórzeń i wariantów stylistycznych (wystarczy wspomnieć „Nawrócenie Magdaleny”, obraz dawniej przypisywany Leonardowi da Vinci, obecnie Bernardinowi Luiniemu, w zbiorach San Diego Museum of Art, numer akcesji: 1936. 23).
Rytowane powtórzenia kompozycji Modestia et Vanitas, autorstwa Giovanniego Volpata (1732/3–1803)[4] i Angela Campanelli (ok. 1748–1811), należą między innymi do zbiorów: Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (1773 – rycina prezentowana na wystawie „Leonardiana w kolekcjach polskich”) oraz British Museum w Londynie (1770).
Więcej o wystawie „Leonardiana w kolekcjach polskich” tutaj.
Mecenas wystawy:
[1] Por. Ch. Lamb, M. Lamb, The Poetical Works of Charles Lamb, [Lines suggested by a picture of two females by Leonardo da Vinci], Third Edition, London [E. Moxon, Dover Street] MDCCCXXXVIII, online: Google Books (dostęp: 13.09.2019), s. 46-47.
[2] C. Van Vinkbooms, his Dogmas for Dilettanti. No. III. The Amateur’s Boudoir, or A Visit to Janus, „London Magazine”, t. 4, July–December 1821, online: Google Books (dostęp: 4 VI 2019), s. 663.
[3] Zob. Fondazione Federico Zeri Università di Bologna, Fototeca, online: http://catalogo.fondazionezeri.unibo.it/scheda/opera/35793/Luini Bernardino, Modestia e Vanità (dostęp: 13.09.2019).
[4] Włoski rytownik Giovanni Volpato zapisał się na kartach historii również jako wytwórca biskwitowo-porcelanowych figurek, produkowanych w manufakturze założonej w Rzymie w 1785 r.