Solniczka

W polskich zbiorach muzealnych istnieje niewiele egzemplarzy wczesnej porcelany z wytwórni założonych w Anglii. Solniczka w kształcie muszli w wilanowskiej kolekcji jest jedynym przykładem angielskiej porcelany miękkiej, zwanej także kostną (bone China). Ten rodzaj tworzywa ceramicznego, wykorzystującego jako składnik popiół kostny, opracował w 1744 r. Thomas Frye w manufakturze w Bow pod Londynem. Produkowała ona wyroby na sprzedaż od 1748 r., funkcjonując początkowo pod nazwą Alderman Arnold & Co.; najlepszy okres przeżywała do 1759 r., kiedy to wycofał się Frye, zaś pomiędzy 1776 a 1778 r. została zamknięta. Już w momencie rozpoczęcia wytwórczości wypracowano w tej manufakturze formę solniczki złożonej z miseczki o kształcie muszli, umieszczonej na trójbocznej podstawie imitującej skałę porośnięta wodorostami i drobnymi muszelkami. Eksperymentalny i jeszcze dość prymitywny egzemplarz, złożony z trzech konch połączonych pałąkiem, powstały zapewne w pierwszych dniach działalności firmy, w 1959 r. zasilił zbiory londyńskiego British Museum. Pojawiające się na angielskim i amerykańskim rynku antykwarycznym solniczki, najczęściej – jak wilanowska – utworzone z pojedynczej muszli, mieszczą we wnętrzu analogiczne, wzorowane na ceramice dalekowschodniej motywy roślinne. Bardzo bliskie formy konch z malowanymi we wnętrzach delikatnymi wielobarwnymi gałązkami i drobnymi owadami oraz fryzem kwiatowym przy ząbkowanej krawędzi zastosowano w wysokiej, trzykondygnacyjnej konstrukcji tworzącej paterę na słodycze. To okazałe naczynie z Bow, o centralnej części gęsto usianej drobnymi małżami, obecne było na nowojorskiej aukcji Christie’s w 1992 r. Opis wyposażenia dzisiejszego Gabinetu Lubomirskiej w Inwentarzu po 1850 [po 1856] zawiera informację, że stała tu wówczas: Muszla porcelanowa biała z brzegiem rużowym leżąca na trzech ślimakach, ale nic nie mówi o właścicielu tego przedmiotu. Jeżeli naczynie to nie zmieniło swego miejsca do czasu, kiedy sporządzano Inwentarz w 1867 r. (dokładnie odróżniający majątek zmarłego Augusta Potockiego od własności jego żony), to można próbować łączyć je z lakoniczną wzmianką, odnoszącą się do tego samego pomieszczenia: Popielniczka porcelanowa, dzwonek i garnuszek roccoco Własność Jwej Hr. Pani. Na tej podstawie można by przyjąć, że popielniczka, czyli muszla uformowana jako solniczka, pojawiła się w Wilanowie za sprawą Aleksandry z Potockich Potockiej.