Taca ze sceną all’antica na lustrze przedstawia triumfalny powrót króla Jana III Sobieskiego spod Wiednia. Nawiązuje do uroczystych triumfów władców rzymskich. Para królewska siedzi w czterokołowym rydwanie na wzór antyczny. Król w wieńcu laurowym na głowie, symbolizującym sławę i chwałę, trzyma w prawej ręce regiment – symbol wodza. Towarzyszy mu królowa, jako osoba biorąca udział w sprawowaniu władzy oraz najbliższa sercu króla. Rydwan zaprzężony w cztery konie prowadzą przedstawiciele miasta. Konie stanowią symbol przypisywanych królowi cnót: męstwa, nieustraszoności, życia godnego naśladowania, miłości do ojczyzny. Obok rydwanu kroczy jeniec turecki prowadzony przez chłopca z psem. Postać chłopca to metafora posłuszeństwa, uległości, miłości poddanych i ofiarodawców do zwycięskiego władcy i wodza. Kołnierz tacy pokrywa bogata dekoracja z motywami trofeów wojennych – zbroi, armat, włóczni, pil, sztandarów itp.Powracającego spod Wiednia w glorii chwały i zwycięstwa króla Jana III Sobieskiego witali na granicy państwa polskiego dostojnicy i dworzanie. Wśród nich byli również rajcowie krakowscy, reprezentujący mieszkańców Krakowa. Według tradycji wręczyli oni królowi tę srebrną tacę z przedstawieniem jego triumfalnego wjazdu do Krakowa w dniu 23 grudnia 1683 r. wypełnioną złotem. Inna tradycja podaje, że tacę podarowali królowi gdańszczanie w czasie jego 6-miesięcznego pobytu w tym mieście. Tacę wykonano w warsztacie złotnika gdańskiego Johanna Godfrieda Holla. Rzemieślnik ten, urodzony w Gdańsku, był synem złotnika Hieronymusa I. W warsztacie ojca rozpoczynał przygodę ze sztuką złotniczą. Pracę mistrzowską wykonywał u mistrza Gregora Zobela.Na podstawie zachowanych przedmiotów sądzić można, że realizował wiele zamówień na naczynia o przeznaczeniu świeckim – puchary, kubki, kufle. Do szczególnie poszukiwanych należały te z wizerunkami Jana III i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Dzięki biegłości w sztuce złotniczej Holl otrzymywał również zlecenia specjalne. Należy do nich m.in. prezentowana taca.Ofiarowaną królowi tacę przechowywano w Wilanowie w jednej z szaf Gotowalni Królewskiej. Zgromadzono w niej tzw. starożytności polskie oraz cenne wyroby sztuki europejskiej, jak też pamiątki po królu Janie III i jego żonie Marii Kazimierze. Tacę, jako przedmiot szczególnie cenny ze względu na jej bezpośredni związek z Janem III, prezentowano w 1856 r. na wystawie starożytności polskich w pałacu Augustostwa hr. Potockich w Warszawie.
Tekst: Joanna Paprocka-Gajek