Silva Rerum | 01.09.2021 Jedna z dwóch przechowywanych razem, nieco zbliżonych wymiarami i techniką makat, niestanowiących pary w sensie identyczności motywów. W centralnym polu makaty znajduje się mihrab zamknięty wielolistnym łukiem. Wypełniają go symetryczne zwoje wici roślinnej, pomiędzy którymi widoczna jest zawieszona w arkadzie lampa meczetowa. U dołu arkady, na osi, widać bukiet, a w górnych narożnikach pola makaty – ukwiecone gałązki. Pasy bordiury, wypełnione motywami geometrycznymi i zgeometryzowanymi motywami roślinnymi, są różnej szerokości. W polu głównym na czerwonym tle znajdują się motywy złote i srebrne. Pasy bordiury są czerwone, zielone i srebrne. Górą bordiura jest sztukowana kawałkami bardzo zbliżonej tkaniny jedwabnej. Makata została obszyta galonem z zielonymi frędzlami, przy bokach pionowych – krótszymi, a całość podszyta żółtym rypsem (frędzle i podszewka nie są oryginalne). Makata jest poplamiona i środkiem przeszyta wzdłuż – niewątpliwie celem wzmocnienia po przetarciu.
Problematyka historyczna makaty przedstawia się podobnie, jak w przypadku datowanej na 1688 rok drugiej makaty w zbiorach klasztornych: obie mogły być darem Marii Kazimierzy lub innego przedstawiciela rodziny Sobieskich dla klasztoru karmelitanek bosych w Warszawie, po jego kasacie przewiezionym w 1819 roku do Krakowa.
Omawiana makata była jedynie wzmiankowana w literaturze przy okazji omawiana pierwszej makaty z 1688 roku (zob. makata (I) z klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie).
Makatę uznać można za niewątpliwe dzieło tureckie, ale wskazanie konkretnych analogii i uściślenie datowania zabytku (szczególnie w kontekście obecności w klasztorze drugiej makaty, wykonanej na wyspie Chios w 1688 roku) wymagają pogłębionych badań. Związek zabytku z rodziną Sobieskich, a nawet ewentualne pochodzenie ze zdobyczy odsieczy wiedeńskiej (?), wydaje się możliwe do rozpatrzenia.
Literatura:
Monika Stachurska, Perska czy turecka? – problem określenia proweniencji makaty ze zbiorów skarbca jasnogórskiego, w: Tkaniny orientalne w Polsce – gust czy tradycja?, pod redakcją Beaty Biedrońskiej-Słoty, seria Konferencje Polskiego Stowarzyszenia Sztuki Orientu, T. IV, Warszawa 2011, s. 98.
Jerzy Żmudziński, Gest wotywny Marii Kazimiery, w: Maria Kazimiera Sobieska (1641–1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, redakcja naukowa Anna Kalinowska, Paweł Tyszka, seria Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum. Studia i Materiały, VI, Warszawa 2017, s. 241.