10 listopada 1673 roku zmarł we Lwowie Michał Korybut Wiśniowiecki. Tron zawakował po raz kolejny. Głównymi kandydatami byli znów Kondeusz lub książę neuburski Wilhelm Filip, dość chłodno jednak popierani przez Ludwika XIV zniechęconego nieudanymi dotąd inwestycjami politycznymi w Rzeczypospolitej, oraz Karol Lotaryński. Sam Sobieski nie myślał kandydować (zyskał sobie wprawdzie prestiż po Chocimiu, jednak wielu go serdecznie nienawidziło), choć jeszcze przed elekcją zapowiadał, że nowy król ma nie ulegać obcym interesom i być biegłym w sztuce wojennej. Znamienne, że podczas sejmu konwokacyjnego w styczniu 1674 roku Litwini pod wodzą nienawidzących Sobieskiego Paców domagali się przyjęcia uchwały wykluczającej od korony „Piasta”. Elekcja rozpoczęła się w sobotę 19 maja 1674 roku. Mimo oporu Litwinów, prowadzący elekcję biskup krakowski Trzebicki intonując „Veni Sancte Spiritus” rozpoczął procedurę. Następnego dnia, jak zawsze w niedziele, przerwano procedury, uczestniczono w mszach, ale także prowadzono zakulisowe negocjacje, wypłacano opornym francuskie gratyfikacje. W poniedziałek 21 maja biskup wileński Mikołaj Pac zadeklarował, że Litwa jednak zgodzi się na „Piasta”. Po południu wołano już na Woli Vivat Joannes Rex.