Monumentalny pomnik konny króla Jana III Sobieskiego jako pogromcy Turków stanowi ukoronowanie wielowątkowego, bogatego w treści panegiryczne programu ikonograficznego, inspirowanego obrazem mitycznego "dworu słońca" z drugiej księgi Metamorfoz Owidiusza. Ustawiony początkowo na osi głównego wejścia do pałacu, w Wielkiej Sieni, pośród rozlicznych aluzji i metafor, jasno i bezpośrednio wyrażał apoteozę zwycięzcy Porty Ottomańskiej.

Pod koniec XVII wieku pracowali w Wilanowie dwaj gdańscy rzeźbiarze - Andreas Schlüter i Andrzej Szwaner. Jak dotąd żadnemu z nich nie przypisano jednoznacznie autorstwa posągu. Pomnik był jednym z ostatnich elementów programu rzeźbiarskiego, realizowanego z okazji dziesiątej rocznicy bitwy pod Wiedniem, jeszcze za życia monarchy. Swe obecne miejsce zawdzięcza przypuszczalnie hetmanowej Elżbiecie Sieniawskiej lub jej córce Marii Denhoffowej (później Czartoryskiej). Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XVIII wieku pomnik został przeniesiony do wnęki na wysokości wieży w rozbudowanym wówczas skrzydle południowym.