Od najdawniejszych czasów majestatyczny łańcuch Tatr działał na wyobraźnię wędrowców. Wierzono w żyjące tam smoki i ukryte skarby. Już w 1255 r. Bolesław Wstydliwy nadał prawo poszukiwania kruszców na Podhalu cystersom z Ludźmierza, prawdopodobnie jednak jest to falsyfikat sporządzony w XV w. Z XIII w. pochodzą zezwolenia dla poszukiwaczy wydane przez królów Belę V (1235–1270) i Stefana V (1270–1272) na poszukiwania kruszców i minerałów, ale dotyczą węgierskiej strony gór. W latach 1458–1490, za panowania Macieja Korwina, powstały kopalnie złota przy ujściu Doliny Koprowej, a później na Krywaniu. Polskie dokumenty odnoszące się do kopalń w Tatrach pochodzą z XV w. W 1493, za Jana Olbrachta, wydawano zezwolenia na poszukiwania, a w aktach Rady Miejskiej Krakowa pojawia się informacja o kopalni w Tatrach (1494). Z 1502 pochodzi wiadomość o odkryciu „trzy mile za Nowym Targiem“ srebra i miedzi. W tym samym czasie rozpoczęto eksploatację złóż Ornaku. Za panowania Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta Starego wydawane były dalsze przywileje, trwało wydobycie srebra i miedzi w Dolinie Kościeliskiej (do 1537). Kopalnie wspomina Maciej Miechowita (Chronica Polonorum, 1519), który w drugiej edycji swej pracy (1521) umieszcza nawet w spisie treści ustęp pt. Montana Thatri culta.
Około 1526 r. prace górnicze poszerzono o obszar tzw. Starej Roboty, nie znajdziemy ich jednak na dawnych mapach. To nie tylko niedokładność kartografów, ale także ostrożność poszukiwaczy skarbów, którzy nie chcieli dzielić się wiedzą. Pozostawili jednak w Tatrach znaki ułatwiające orientację w skalnych ostępach. Z 1531 r. pochodzą np. znaki w Wysrankach, z XVII w. znaki i data w Wąwozie Kraków – na skale Pisanej wyryto schematyczny wizerunek górnika. Inni woleli notatki. Około 1637 r. Michał Hrościński sporządził Opisanie ciekawe gór Tatrów, za Nowym Targiem, na cały świat słynących, wszelkimi klejnotami i bogactwy ozdobionych i niezliczonymi minerałami napełnionych (rękopis w Bibliotece Jagiellońskiej). W 1721 Gabriel Rzączyński w Historia naturalis curiosa Regni Poloniae… umieścił rozdziały „O rzeczach w ziemi ukrytych“ i „O górach karpackich i innych“. Ten sam autor w 1734 opracował Opis drogi do legendarnych skarbów w Tatrach (rkps w Bibliotece im. Ossolińskich we Wrocławiu), umieszczając w nim informację Którędy Włosi [Wołosi] idą secreto w Góry Krakowskie nazwane Tatry.
W 1619 tatrzańskie kopalnie srebra odnowił Zygmunt III, który zezwolił także na utworzenie stowarzyszenia górniczego. W 1647 kopalnie srebra prowadził Władysław IV, a z 1701 pochodzi informacja o działalności kuźnic. W 1756 u wylotu doliny Jaworzynki, podobno z inicjatywy starosty Franciszka Rychtera, powstała huta żelaza. Nie przynosiła jednak spodziewanego zysku i szybko została zaniedbana. Odnowienie górnictwa w Tatrach nastąpiło za Stanisława Augusta Poniatowskiego. W latach 1765–1767 Komisya Skarbowa wysłana przez króla poszukiwała kruszców (prace prowadzono m.in. na Ornaku), założono kopalnię rudy żelaza w Jaworzynce i w okolicy dzisiejszych Kuźnic (tzw. Huty Hamerskie). Z tego okresu może pochodzić droga pomiędzy Kopami Królowej, skręcająca w kierunku Kopy Magury, którą transportowano drewno do kopalni. Poszukiwaniami objęto również Starą Robotę (znaleziono kruszec miedziany), Klin nad Doliną Starorobociańską (kruszec srebrny), Giewont i rejon Rybiego Stawu. To nie były tylko przeczucia – w dokumentach górniczych zachował się list, że górale przynosili z Tatr do Krakowa drogie kruszcze (kryjomym sposobem kruszce wywożą i karmelicie, aptekarzowi z klasztoru krakowskiego św. Michała na sekret przysięgli). Jednak ożywienie prac było krótkotrwałe, zakończono je z powodu wysokich kosztów i sytuacji politycznej. W 1773 kopalnie tatrzańskie, wraz z całym starostwem nowotarskim, zostały włączone do austriackich dóbr kameralnych. Pod koniec stulecia – ze względu na wyczerpywanie się złóż rudy – nastąpił powolny upadek kuźnic. Nadchodził wiek XIX, wiek badań naukowych, których zwiastunem była praca Stanisława Staszica O ziemiorodztwie gór dawniey Sarmacyi, a późniey Polski (1805–1809).
