Werżet na głowie pod samą skórę wystrzyżony, upudrowany na grubo, loki zawinięte koło uszów, włosy z tyłu głowy ujęte i schowane w szeroki czarny worek jedwabny, plecy pod tym workiem upudrowane, frak czy w zimie, czy w lecie atłasowy, kanarkowy, z fioletowymi takimiż wyłogami, guziki szklniące, a pod szkłem w nich cały zbiór robaków jakby z gabinetu historii naturalnej, gąsienic, chrabąszczów, motyli, niedźwiadków, żabek, jaszczurek itd. Kamizelka i spodnie podobnie fioletowe, atłasowe, z haftowanymi w różne kolorowe desenie szlakami i podwiązkami, sprzączki szklniące stalowe, pończochy jedwabne białe, przy trzewikach ogromne sprzączki złote lub srebrne i kamieniami ubrylantowane, pod frakiem szpada jak rożenek w białych pochwach okutych stalą z rękojeścią stalową, pełna łańcuszków i trzęsideł z brylantowanej stali. Oto jest obraz tego zjawionego w województwie paryskiego eleganta; istna lalka na karetach francuskich malowana; można łatwo pojąc, jak wąsata i kontuszowa szlachta się obzierała, z jak szyderczym uśmiechem na nią spoglądała.
K. KoźmianKiedy puder wszedł generalnie na wszystkie głowy, nie nakrywali głów, a ukłony sobie kapeluszem spod pachy wyjętym oddawali; nie nakrywali dlatego głowy, ponieważ fryzura modna, wytrefiona i grubo pudrem przyprószona, traciła od kapelusz swoje ułożenie, kapelusz się pudrem oblepiał i kiedy w izbie musiał z głowy przenieść się pod pachę, suknię plamił.
J. KitowiczFryzury wraz z ubiorem tworzyły modną sylwetkę osiemnastowiecznego eleganta. W początkach stulecia mężczyźni nosili jeszcze wielkie, wysokie i bujne peruki, na które modę zapoczątkowano jeszcze na dworze Ludwika XIV. Z czasem peruki stawały się niższe i skromniejsze. Najdroższe wykonywano z naturalnych włosów, tańsze z włosia końskiego, nici, wełny. Peruki fryzowano, układano i dekorowano na specjalnym stelażu, dopiero potem wkładano je na głowę i pudrowano. W osiemnastowiecznych męskich perukach loki układano tak, by zakrywały uszy, natomiast z tyłu włosy przewiązywano czarną wstążką, a od lat dwudziestych wkładano je do czarnego jedwabnego woreczka.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ze względu na powszechne noszenie peruk przez mężczyzn, kapelusz częściej znajdował się pod pachą eleganta niż na ufryzowanej i upudrowanej głowie.
|
|
|
|
Najpopularniejszym typem kapelusza był tricorne, czyli kapelusz trójgraniasty. Kapelusze męskie wykonywano najczęściej z filcu, a letnie ze słomki.
|
|
W ubiorze męskim koronki stanowiły istotne wykończenie mankietów i kołnierza koszuli. Dopełniały eleganckiego wyglądu mężczyzny, tworząc oprawę dłoni i twarzy.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kamizelki stanowiły ważny element trzyczęściowego ubioru. Szyto je z tej samej tkaniny co habit, frak czy spodnie lub z tkaniny kontrastowej. W latach 80. XVIII wieku, gdy dominowały ciemne męskie ubiory, modne były jasne, białe bądź kremowe jedwabne kamizelki barwnie haftowane.
|
|
|
|
|
|
|
Spodnie, zwane culotte, sięgały kolan. Nogawki zakończone były rozcięciem i patkami zapinanymi na guziki. Jeśli spodnie stanowiły komplet do habit czy fraka, miały te same co one guziki. Krój ówczesnych spodni różnił się znacznie od kroju współczesnego. Nogawki nie miały podkroju, przez co z tyłu nadmiar tkaniny zwisał tworząc wybrzuszenie. Dla nadania sylwetce odpowiedniego kształtu, wypychano czasem pośladki. Szerokość paska z tyłu regulowała patka lub troczek. Z przodu pasek spodni był dosyć szeroki zapinany na guziki. Przód mógł być krojony z klapą lub bez klapy z rozcięciem zapinanym na guziki. Spodnie podszywano lnianą lub barchanowa podszewką.
|
|
|
Noszone przez mężczyzn krótkie, sięgające kolan spodnie, odsłaniały łydki, które najlepiej prezentowały się w eleganckich jedwabnych pończochach. Dla nadania łydkom pożądanej muskulatury, panowie o mniej zgrabnych nogach zakładali pończochy watowane od spodu lub wypychane łabędzim puchem. Podobnie jak kobiece pończochy przytrzymywane były na podwiązkach.
|
|
|
|
|
|
Męskie pantofle szyto ze skóry. Podobnie jak damskie pantofelki, nie były zróżnicowane na prawy i lewy. Miały niższy, stabilny obcas. Podbicie przykrywał język, w zależności od panującej mody - dłuższy lub krótszy. Pantofle zdobiły klamerki, na początku XVIII wieku zazwyczaj owalne i dość skromne, później częściej prostokątne i bardziej dekoracyjne.
|
Rysunek Daniela Chodowieckiego przedstawia garderobę eleganta z około 1770 r., w której odnajdujemy frak, kamizelki, krótkie spodnie, koszulę z żabotem i falbankami przy mankietach, podbity futrem płaszcza i pelerynę z kapturem, a także wzorzysty szlafrok. Niezbędny trójgraniasty kapelusz i kilka rodzajów peruk, jedwabnych pończoch i czapeczek domowy. Są także ozdobne guziki, szpada, laska, buty do konnej jazdy i trzewiki. (I. Turnau, Kultura materialna oświecenia w rysunkach Daniela Chodowieckiego, Wrocław 1968)
|
|
|
