W artystycznej praktyce XVII wieku potrzeba gloryfikacji panującego i politycznej funkcjonalności ideowego programu stosunkowo rzadko godziła się z tematyką naukową. Odwołania do utrwalonych wątków apoteozy i przejrzystych schematów alegorycznych – funkcjonujących najczęściej w obrębie literackiej kultury klasycznej, z założenia wykluczały aluzje do najnowszych osiągnięć nauk czy marginalizowanych na rzecz matematycznej wizji świata wątków hermetycznych. Pomimo niezaprzeczalnych zasług dworów w finansowaniu uczonych i ich dokonań, w sztuce miała być prezentowana osoba władcy, nie zaś dociekliwe dowodzenia czy godzące w akademickie przekonania hipotezy. Ikonografia była z założenia konserwatywna, a ukazują to m.in. odwołania do astronomii w podręcznikach symboli, wiernych po wiek XVIII Ptolemeuszowemu obrazowi świata: trzymająca glob personifikacja Ziemi powinna siedzieć, gdyż ziemia jest nieporuszona.
Specyfiką realizacji powstających pod patronatem Jana III było współistnienie kilku poziomów symbolicznych oraz łączenie w obrębie dekoracji znaczeń oficjalnych z prywatnymi. Program ideowy Wilanowa odzwierciedla charakterystyczne dla XVII w. myślenie encyklopedyczne, scalając dokonania nauki z humanistyczną tradycją. Ważnym jej elementem były antyczne utwory poetyckie, z których obficie czerpali komentatorzy zbiorów symboli i projektodawcy dekoracji. Wiadomo, że badania naukowe i pasje literackie były istotnym tematem rozmów królewskich gości oraz przedmiotem zainteresowania Jana III. Wysoki poziom rozważań musiał mieć wpływ na formułę „nowej willi”. Pomocą w interpretacji programu był wybór autorów cenionych przez króla i jego otoczenie dokonany dla potrzeb dekoracji biblioteki wilanowskiej (proj. 1681, wyk. do 1686). Można przypuszczać, że szczególnie ważne dla sensu programu siedziby były zdobiące ją wizerunki astronoma Mikołaja Kopernika, jezuickiego poety Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i teoretyka neostoicyzmu Justusa Lipsjusza. Reprezentowane przez nich dziedziny astronomii, poezji oraz polityki łączą i tłumaczą poszczególne wątki symboliczne.
