ZAKUP DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

We wrześniu 2013 r. Muzeum Pałacu w Wilanowie wzbogaciło się o niecodzienny przedmiot – spiralnie skręcony kieł narwala (Monodon monoceros), ssaka z rzędu waleni żyjącego w wodach arktycznych wokół Grenlandii i archipelagu Nowej Ziemi, osadzony w kamiennej, trójdzielnej, neostylowej podstawie umieszczonej na drewnianym, profilowanym cokole. Zęby narwali, osiągające nawet 3 m długości, zapewne od XII w. przewożone były do Europy. Tam wierzono, że są to rogi rzadkiego i trudno uchwytnego zwierzęcia – jednorożca.

Najwcześniejsze wzmianki o istnieniu jednorożca pochodzą z Azji i datowane są na tysiące lat przed naszą erą. Na grunt kultury zachodnioeuropejskiej mit o jednorożcu przeniesiony został przez Ktezjasza, żyjącego na przełomie V i IV w. p.n.e. greckiego historyka i lekarza, przebywającego przez kilkanaście lat w niewoli na dworze perskiego króla Artakserksesa II. W dziele Indica, w którym zebrał informacje przekazywane mu przez podróżników, donosił o żyjącym w Indiach dzikim ośle, podobnym do konia, o purpurowym łbie, niebieskich oczach i białym korpusie. Na jego czole osadzony był róg – biały u nasady, czarny pośrodku, czerwony na ostrym końcu – o właściwościach neutralizujących działanie trucizny i leczniczych w przypadku epilepsji i kurczów mięśni. Jednorożca opisywali także późniejsi autorzy: Arystoteles, Pliniusz Starszy i Aelian, ale największą rolę w rozpowszechnieniu legendy o jednorożcu w świecie chrześcijańskim miały dwa źródła: Septuaginta – tłumaczenie Starego Testamentu na grecki i Physiologus – dzieło o tematyce przyrodniczej wzbogacone o wykładnię religijną.