Do zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w grudniu 2019 roku zakupiono komplet sztućców deserowych na 12 osób, wykonany w Paryżu w 1. ćwierci XIX w. Serwis składa się z: 12 łyżek, 12 widelców, 12 noży, 2 łyżek do kompotu i łyżki do cukru pudru, razem 39 sztućców. Całość przechowywana jest w płaskiej kasecie wyłożonej cienką skórą. Nie zachowała się przykrywa od kasety ani kluczyk od zamka. Sama kaseta jest jednak w bardzo dobrym stanie, jedynie z lekkimi zabrudzeniami w miejscach osadzenia sztućców.

Łyżka- kliknij, żeby zobaczyć więcej zdjęć

Sztućce wykonane są ze srebra złoconego, ozdobione na awersie trzonków łyżek i widelców symetryczną arabeską z przedstawieniem pawia w owalnym medalionie, na rewersie zaś z ornamentem groteskowym, m.in z rogami obfitości, główką kobiety, symetrycznie ułożoną wicią roślinną, oraz herbem Pilawa (półtrzecia krzyż srebrny) w owalu pod koroną hrabiowską, ze strusimi piórami i dewizą rodu Potockich: „Scutum Opponebat Scutis”, obiegającą od dołu tarczę.

Trzonki noży mają profilowane brzegi i pokryte są z obu stron dekoracją plastyczną o jednakowym układzie. U góry przy ostrzu czterostrunna lira, niżej postać kobieca w długiej falistej szacie, podtrzymująca na głowie kosz z winogronami, pod nią symetryczny ornament groteskowy i tarcza w kształcie wydłużonego kartusza z herbem Pilawa pod koroną hrabiowską ze strusimi piórami i wstęga z dewizą rodową „Scutum Opponebat Scutis”.

Nóż - kliknij, żeby zobaczyć więcej zdjęć

Wszystkie sztućce wykonane zostały jako najwyższej jakości odlewy, następnie zostały pozłocone ogniowo. Powstały w dwóch warsztatach. Ostrza noży przygotował złotnik Martin Guillaume Biennais (1764–1843). Wszystkie pozostałe nakrycia oraz trzonki noży powstały w pracowni współpracującego złotnika François-Dominique’a Naudina (czynny do 1834 r), co było bardzo często praktykowane przy realizacji mnogich i terminowych zamówień.

Obiekty zachowane są w stanie bardzo dobrym, nie noszą żadnych śladów użytkowania. Złocenie, grubo i starannie nałożone na każdy ze sztućców, jest w idealnym stanie. Potocznie mówi się, że sztućce nie są „zjedzone”.

Widelec - kliknij, żeby zobaczyć więcej zdjęć

Zastosowana technika wykonania oraz sposób złocenia są typowe dla sztućców wyprodukowanych w wymienionych warsztatach oraz porównywalne do technologii i metod stosowanych w wielu najlepszych warsztatach francuskich.

O zakupie serwisu do zbiorów przesądził fakt, że komplet jest identyczny z serwisem deserowym na 72 osoby, należącym do historycznych zbiorów wilanowskich. Uzyskana w trakcie oględzin pewność co do autentyczności oferowanego zespołu miała wpływ na podjecie ostatecznej decyzji  o jego zakupie do Muzeum i w rezultacie – połączeniu po latach dwóch części serwisu.

Łyżka do cukru pudru - kliknij, żeby zobaczyć więcej zdjęć

Złocone nakrycia na 72 osoby notowane były w zbiorach wilanowskich w 2. poł. XIX w. Niestety, brak ich detalicznych opisów utrudnia jednoznaczną identyfikację z przedmiotami zachowanymi do dzisiaj w kolekcji. Istnieją również źródła, które podają, że latem roku 1877, podczas włamania do pałacu, skradziono ponad 50 szt. srebrnych sztućców, jednak nie znamy bliższych szczegółów. Natomiast noty w prasie, które ukazały się po śmierci Aleksandry Potockiej z Potockich w 1892 r., informowały: … Osobiste majątki ziemskie były oddłużone tak dalece, że wkrótce po śmierci męża znalazła się w konieczności sprzedania wszystkich sreber, a to dla zaspokojenia nagle wymagalnego długu 30.00 rs…… Być może w tym zdarzeniu należy upatrywać powodów rozdzielenia kompletu połączonego obecnie zakupem. Z pewnością, od momentu zakupu, serwis stał się ozdobą wilanowskiego kredensu.

Joanna Paprocka-Gajek