Lubomirski Stanisław Herakliusz (ok. 1642–1702) marszałek wielki koronny, pisarz, poeta. Wszechstronnie utalentowany, w młodości odbył ważną dla formacji intelektualnej podróż zagraniczną, goszczony na dworach królewskich w Paryżu i Madrycie, był też we Włoszech i w Austrii. Od 1664 r. starał się bronić swojego ojca Jerzego Dominika, oskarżonego o zdradę stanu i pośredniczyć między nim a dworem królewskim.
Po jego śmierci (1667) rozpoczął działalność na sejmikach, posłował na sejmy i został marszałkiem sejmu 1670, a w 1673 r. dostał urząd marszałka nadwornego korronnego. Chociaż na sejmie koronacyjnym Jana Sobieskiego (1676) otrzymał marszałkostwo wielkie koronne, nie popierał polityki dworu, w latach 80. sprzeciwiał się podejmowanym przez parę królewską próbom przygotowania sukcesji królewiczowi Jakubowi. Po śmierci Jana III poparł zrazu księcia Franciszka Contiego, a po jego porażce opowiedział się za Augustem II.
W otrzymanym od sejmu w 1683 r. kluczu jazdowsko-czerniakowskim wybudował Ermitaż i Łazienkę w Ujazdowie i pałac w Czerniakowie. W Puławach, które wniosła mu pierwsza żona, Zofia z Opalińskich, wzniósł pałac. Włość końskowolską z Puławami przekazał córce Elżbiecie, żonie Adama Mikołaja Sieniawskiego. Interesował się literaturą i teatrem, w Ujazdowie miał własny teatr, sam był autorem kilku komedii. Jego twórczość literacka łacińska i polska obejmuje wiele gatunków, m.in: Adverbia moralia – zbiór rozważań etycznych, poematy biblijne: Ecclesiastes i Tobiasz wyzwolony, powieść dyskursywną Rozmowy Artaksesa z Ewandrem. Największą popularność zyskał traktat o sztuce rządzenia De vanitate consiliorum (O znikomości rad). Złuda i Prawda toczą w nim rozmowy o wewnętrznych sprawach kraju, przepojone troską, krytycyzmem, a często też głębokim pesymizmem.
