W 1620 r. w Jenie wydano Descriptio orbis et omnium ejus rerumpublicarum in qua praecipua omnium regnorum et rerumpublicarum ordine et methodice pertractantur […] (Opis świata i wszystkich jego państw, w którym kolejno i systematycznie rozważane są najważniejsze kwestie dotyczące wszystkich królestw i państw [...]), którego autorem był gdańszczanin Lucas de Linda. To samo dzieło ukazało się następnie m.in. w Lejdzie w roku 1655, dedykowane biskupowi Wacławowi Leszczyńskiemu oraz podskarbiemu wielkiemu koronnemu Bogusławowi Leszczyńskiemu. W dedykacji autor sławił Polskę jako „przeszczęśliwą matkę wszystkich cnót i nauk, a do tego tak wielu wspaniałych umysłów”. Leszczyńscy z kolei zostali przedstawieni jako „czołowi przedstawiciele wszelkiej cnoty i uczoności” wśród szlachty sarmackiej.
W Opisie świata i wszystkich jego państw… poszczególne kraje charakteryzowane były w oparciu o dziewięć kategorii, takich jak: położenie geograficzne i najważniejsze miasta, właściwości obszaru, obyczaje mieszkańców, religia i kult, ustrój oraz kompetencje urzędników, zasoby, lista władców, kwestie sporne i ich pochodzenie, racja stanu, opinie dotyczące spraw państwowych. Wśród zamieszczonych na początku książki utworów znalazł się wiersz gdańskiego profesora Joachima Pastoriusa. Dzieło Lucasa de Lindy opisywało nie tylko kraje europejskie, lecz również azjatyckie, wśród nich Chiny oraz Indie, kontynent afrykański i Amerykę, stanowiło więc kompendium wiedzy o ówczesnych krajach.
Wśród prowincji Rzeczypospolitej autor wyróżniał Wielkopolskę i Małopolskę oraz: Ruś, Podole, Żmudź, Inflanty, Mazowsze, Podlasie i Prusy, wyszczególniając zarazem najważniejsze miasta. Wiedza uporządkowana została w formie tabelki. Nie był to jednak jedyny opis krain Rzeczypospolitej. Edycja z 1655 r. zawierała dokładniejszą strukturę administracyjną, przedstawioną za wydaniem dzieła Polonia Szymona Starowolskiego z 1652 r. Najwięcej informacji na temat Polski znalazło się w księdze ósmej opisującej kraje Europy Północnej. Lucas de Linda ukazywał Rzeczpospolitą jako urodzajną krainę, zasobną w bogactwa naturalne oraz faunę. Dostrzegał znaczną różnicę w obyczajach dawnych mieszkańców Rzeczypospolitej, którym przypisywał nieokrzesanie, w porównaniu z jemu współczesnymi. W relacji autora podążającego za Janem Boterem Polaków charakteryzuje prostoduszność, otwartość na zawieranie znajomości z obcokrajowcami oraz ochocze przyjmowanie ich obyczajów. Według Lucasa de Lindy Polacy z łatwością posługują się językiem łacińskim, wśród mieszkańców Rzeczypospolitej nie brak również uczonych kultywujących różne gałęzie nauki. Linda przywołał autora wydanego anonimowo dzieła Polonia defensa, Łukasza Opalińskiego, choć bez wymieniania jego nazwiska. W przytoczonym utworze Opaliński prostował informacje podane przez Johna Barclaya na temat Rzeczypospolitej.
Lucas de Linda omawiał także strukturę wyznaniową kraju, a wiedzę na ten temat zaczerpnął z m.in. z dzieł Macieja z Miechowa, Marcina Kromera oraz Josta Ludwika Decjusza. Ustrój państwowy został z kolei opisany na podstawie dzieła Szymona Starowolskiego. W Descriptio orbis et omnis eius rerumpublicarum autor zwracał uwagę na formę rządów stanowiącą zrównoważone połączenie trzech elementów: władzy jednostki (król), niewielkiej grupy (senat) oraz ogółu (stan szlachecki). Autor wspominał o trzech władcach uzależnionych od Rzeczypospolitej, panujących w Prusach, Kurlandii i na Wołoszczyźnie. Do miast odznaczających się największym stopniem rozwoju handlu autor zaliczył przede wszystkim Gdańsk, a w dalszym rzędzie Kraków. Obok charakterystyki ustroju gospodarczego przedstawił również skład armii i napomknął o szkodach ze strony Turków. Dalsza część opisu zawierała informacje o poszczególnych krainach, przedstawianych m.in. w oparciu o panujące w danym regionie obyczaje i wyznanie. Idąc za współczesnymi sobie Joachimem Pastoriusem i Samuelem Neugebauerem, Lucas de Linda odmalowywał postacie władców Polski. W swoim zestawieniu zamieścił panujących powszechnie uważanych za osoby legendarne. Jako pierwszy wymieniony został Lech, w krótkim biogramie Kraka przytoczona została informacja o smoku, pojawiły się także wzmianki m.in. o Wandzie, Popielu starszym, Popielu młodszym oraz Piaście. Charakterystyki władców zamykała informacja o Władysławie IV, zaczerpnięta z kroniki Pawła Piaseckiego. Wspomniany syn Zygmunta III określony został jako „człowiek olbrzymiego ducha, bardzo szczęśliwy”. Autor wskazywał na współczesne dążenia polskiego władcy do objęcia tronu w Szwecji oraz w Inflantach. Dość dużo miejsca poświęcił pisarz scharakteryzowaniu Prus oraz Gdańska, a wypowiadając się o gdańszczanach, zachwalał ich usposobienie, wysłowienie, gościnność, chęć pomocy w nieszczęściach.
Wyłaniający się z relacji Lucasa de Lindy obraz Rzeczypospolitej i jej mieszkańców przedstawiał ją w dość korzystnym świetle, niemniej autor często szedł za obiegowymi opiniami, np. przytaczając poglądy Jana Botera na naturę Polaków.
Przetłumaczone na język włoski, zmienione i poprawione dzieło Lucasa de Lindy wraz z utworem markiza Maiolina Bissacioniego zostało wydane w Wenecji w roku 1664. Z lat 1665 oraz 1670 pochodzą kolejne edycje tekstu łacińskiego, ukazało się również tłumaczenie niemieckie. Utwór Lucasa de Lindy został wspomniany przez biskupa Józefa Andrzeja Załuskiego w Bibliotece historyków, prawników i polityków polskich.
Więcej informacji:
K. Estreicher, Bibliografia polska, cz. III, t. 10: lit. L-Łz (ogólnego zbioru t. 21), Kraków 1906.
