Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Portret Aleksandra Józefa Sułkowskiego (?)

karta katalogowa kolekcji

Malarstwo
Malarz nieznany, artyści sascy działający w 1. poł. XVIII w., krąg
Drezno ?
ok. 1730
Olej, płótno
75,5 x 62,5 cm
Wil.1994

Portret Aleksandra Józefa Sułkowskiego.jpg

Portret prawdopodobnie przedstawia faworyta Augusta II Mocnego, Aleksandra Józefa Sułkowskiego (1695–1762), na co wskazuje przypięty rosyjski Order Świętego Andrzeja Powołańca, namalowany niezbyt dokładnie, co utrudniało jego rozpoznanie.

Rysami twarzy portretowany przypomina również naturalnego syna Augusta II Mocnego Fryderyka Augusta Rutowskiego uwiecznionego przez Louisa de Silvestre’a przypuszczalnie w 1724 r. Jednak syn Turczynki Fatimy był odznaczony tylko Orderem Orła Białego. Prezentowane na wystawie w 1998 r. w Lesznie wizerunki uznane za podobizny Józefa Aleksandra Sułkowskiego potwierdzają tę identyfikację. Podobieństwo jest widoczne zwłaszcza w portrecie ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Lesznie, datowanym na lata po 1734 r., na którym Sułkowski został wyobrażony z Orderem Orła Białego.

Sułkowski, syn Stanisława i Elżbiety Wągrowskiej, zrobił świetną karierę na dworze saskim. Od 1732 r. pełnił funkcję łowczego nadwornego litewskiego, następnie ochmistrza, a w latach 1733–1738 pierwszego ministra gabinetu saskiego Augusta III. Był też generałem piechoty saskiej. Uczestniczył w kampanii przeciwko Francji, a także walczył na Węgrzech. W 1733 r. otrzymał od cesarza tytuł hrabiowski. W 1734 r. został odznaczony Orderem Orła Białego. Rywalizujący z nim Henryk Brühl oskarżył go działalność szkodliwą dla Saksonii i dzięki tym intrygom Sułkowski został pozbawiony urzędów.

Powrócił do Polski i osiadł w Rydzynie, którą kupił w 1738 r. razem z dobrami w Lesznie od Stanisława Leszczyńskiego, a w 1752 r. nabył zamek w Bielsku i dobra bialskie na Śląsku Cieszyńskim. Dwa lata później od cesarzowej Marii Teresy otrzymał tytuł księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Z małżeństwa z Marią Franciszką Stein zu Jettingen miał czterech synów i trzy córki (Augusta Kazimierza, Aleksandra Antoniego, Franciszka, Antoniego oraz Józefę, Mariannę i Joannę). Z drugą żoną, Aleksandrą Przebendowską, miał syna Antoniego Pawła. Ze względu na młody wiek ukazanego na portrecie Sułkowskiego i brak Orderu Orła Białego można przypuszczać, że obraz został namalowany przed 1734 r., jak przyjęto – około 1730 r.

Wizerunek należy do popularnego w 1. połowie XVIII w. typu portretów reprezentacyjnych (tutaj

wersja zmniejszona do półpostaci). Sułkowski został przedstawiony w kirysie, przepasany szarfą oficerską i z orderem, jednak brak przesłanek, że wykonał go działający na dworze saskim Francuz Louis de Silvestre (1676–1760).

Krystyna Gutowska -Dudek