Przekazanie Polsce dwóch rewindykowanych cennych mebli przez władze Saksonii
Dwa XVIII-wieczne meble, utracone podczas II wojny światowej, wróciły do zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. W środę, 17 lutego 2016 r. o godz. 13 w Sali Białej pałacu wilanowskiego, zabytki te przekazał Przewodniczący Bundesratu w Niemczech, Premier Wolnego Kraju Saksonii Stanislaw Tillich na ręce Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego.
Cenne meble odnaleziono dzięki prowadzonemu w Państwowych Zbiorach Sztuki w Dreźnie (Staatlichen Kunstsammlungen Dresden) projektowi badawczemu „Daphne” poświęconemu zagadnieniom proweniencji i inwentaryzacji eksponatów. W ramach projektu naukowcy z drezdeńskich muzeów ewidencjonują i dokumentują całość zbiorów, czyli ok. 1,2 miliona eksponatów.
W toku prac ustalono, że na dwóch wysokiej klasy artystycznej meblach z XVIII w.: damskim biurku i kabinecie, znajdowały się pozostałości oznakowań świadczących o pochodzeniu mebli z historycznej kolekcji Muzeum w Wilanowie.
Pod koniec 2014 r. przedstawiciele Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie nawiązali kontakt z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie celem zweryfikowania pochodzenia obu zabytków. Analiza materiałów historycznych potwierdziła, że obydwa zabytki są tymi samymi obiektami, które figurują na liście zabytków utraconych w wyniku II wojny światowej, prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w formie elektronicznej bazy danych.
Wobec takich ustaleń Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjęło starania w celu odzyskania obu zabytków i sprowadzenia ich do Polski. Działania prowadził Wydział Strat Wojennych w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego MKiDN, odpowiedzialny za restytucję dóbr kultury utraconych przez Polskę wskutek II wojny światowej.
Strona niemiecka wyraziła gotowość zwrotu; a w listopadzie ub. roku rząd Saksonii zdecydował o przekazaniu obu zabytków władzom polskim. Odzyskane zabytki zostały przekazane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego do miejsca ich historycznego pochodzenia, czyli Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Damskie biurko i kabinet
Obydwa meble reprezentują rozpowszechnioną w Europie XVIII w. modę na sztukę Dalekiego Wschodu.
Pierwszy z mebli to francuskie damskie biurko rokokowe z opuszczanym pulpitem wykonane ok. 1745 r. w Paryżu przez wybitnego ebenistę, Jacquesa Dubois (ok. 1693–1763). Mistrzostwo uzyskał w 1742 r. i zasłynął meblami zdobionymi markieterią, dalekowschodnią lub europejską laką i finezyjnymi okuciami z brązu złoconego o motywach rokokowych. Jego dzieła zdobią najsłynniejsze kolekcje. Opisywane biurko ma sygnaturę mistrza wybitą na krawędzi ścianki bocznej I.DUBOIS i znak kontroli cechu francuskich mistrzów meblarstwa – ebenistów JME, poświadczający najwyższą klasę wyrobu. Zewnętrzne powierzchnie z czarnej laki są tłem dla wschodnich pejzaży malowanych złotem i czerwienią, naśladujących sztukę chińską. Wnętrze z szufladami i maskowaną kasetką pokryte jest czerwonym lakierem. Uchwyty szuflad, listewki w kształcie ukwieconych gałązek wzmacniające krawędzie mebla wykonane zostały ze złoconego brązu.
Drugi mebel to utrzymany w stylu chińskim kabinet z początku XVIII w. zamykany dwuskrzydłowymi drzwiczkami kryjącymi wnętrze z piętnastoma szufladkami. Jego powierzchnia pokryta została europejską czarną laką z malowanymi na białym tle barwnymi dalekowschodnimi pejzażami. Misternie dekorowane cyzelowanym ornamentem wstęgowym złocone okucia zamka i narożników, zawiasy i antabki szuflad wskazują na francuskie pochodzenie mebla.
W przeciwieństwie do biurka, które wymaga natychmiastowej interwencji konserwatorskiej, kabinet poddawany był w 1993 r. renowacji i częściowej rekonstrukcji. Zapewne podczas wojny zaginął cokół mebla malowany analogicznie do szafki. Jego stan zachowania jest dobry i wymaga tylko niewielkich interwencji.
Obydwa meble przejdą obecnie szereg badań i poddane będą wstępnym zabiegom zabezpieczającym. Po przeprowadzeniu konserwacji zostaną udostępnione publiczności.
Działania restytucyjne MKiDN
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 1992 r. gromadzi dane na temat dóbr kultury utraconych na skutek II wojny światowej z terenów Polski oraz podejmuje działania mające na celu ich odzyskanie. Prowadzony przez MKiDN jedyny ogólnopolski rejestr ruchomych dóbr kultury zawiera blisko 63 tys. pozycji i jest dostępny on-line: www.dzielautracone.gov.pl.
Do dziś, dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dokumentacji zgromadzonej w resorcie, do kraju powróciło kilkadziesiąt cennych obiektów, w tym m.in.: „Popiersie Diany” Antoine’a Hudona, obraz Francesco Guardiego „Schody pałacowe”, „Żydówka z pomarańczami” Aleksandra Gierymskiego, obrazy Juliana Fałata „Przed Polowaniem w Rytwianach” i „Naganka na polowaniu w Nieświeżu”, „Murzynka” Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej oraz „Czaty” Józefa Brandta.
Polecane
Zaginiony obraz „Szewc” powrócił do Wilanowa
Historia odnalezienia i powrotu tego niewielkiego, aczkolwiek cennego dla zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie dzieła jest krótka. …
Historia instytucji
Muzeum wilanowskie jest najstarszym polskim muzeum sztuki. Zostało założone w 1805 roku z inicjatywy ówczesnych właścicieli Aleksandry i Stanisława Kostki Potockich.
Moda na chińszczyznę w pałacu wilanowskim
Od końca XVII wieku w Europie narastała moda na chińszczyznę. Ślady tej mody znajdujemy również w wystroju pałacu wilanowskiego. Gabinet …
Moda na chińszczyznę w Polsce w XVIII wieku
W 1683 roku po bitwie po Wiedniem, łupem zwycięzców, oprócz tureckich tkanin, namiotów, broni i kosztowności padły również przedmioty dalekowschodnie. …
