Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

rekonstrukcje ubiorów, Wilanów dla Młodych Talentów, 2022, plakat.JPG

Już po raz piąty zaprosiliśmy młodych miłośników krawiectwa historycznego do udziału w programie Wilanów dla Młodych Talentów. Tym razem zadanie konkursowe polegało na jak najwierniejszym odtworzeniu ubiorów rekreacyjnych od XVII do początku XX w. na podstawie zachowanych strojów, rycin i portretów. Należało wykonać nie tylko same ubiory, lecz także noszoną pod nimi bieliznę.

Uczestnicy konkursu poznawali tajniki historycznego rzemiosła krawieckiego – sekrety dawnego kroju i szycia, sposoby wykończenia ubiorów, analizowali zmiany konstrukcyjne zachodzące w modzie na przestrzeni wieków. Odtwarzanie dawnych ubiorów stanowi duże wyzwanie wymagające od uczestników programu nie tylko wyobraźni i sprawności warsztatowej, ale też żmudnej analizy utrwalonych na portretach ubiorów oraz poszukiwania cennych szczegółów w zachowanych zabytkach muzealnych.

Ubiór rekreacyjny przeznaczony jest do różnorodnych aktywności ruchowych oraz form rozrywki, takich jak jazda konna i polowania, golf, łucznictwo, szermierka, zabawy na śniegu i na łyżwach, wypoczynek na plaży, spacery, wędrówki górskie, podróże i przejażdżki rowerowe.

Rekonstrukcje stroju, Dominika Wasiak -Rekonstrukcja ubioru na plażę na podstawie stroju z lat ok. 1864–1867, Los Angeles County Museum of Art, fot. Olga Skoczylas.jpg

Zobacz galerię strojów

Na wystawie prezentujemy odtworzone ubiory rekreacyjne – wśród nich najliczniejszą grupę stanowią ubiory do jazdy konnej i polowań od XVII do XIX w. To właśnie jazda konna i polowania zainspirowały powstanie pierwszych strojów szytych z przeznaczeniem wyłącznie do celów rekreacyjnych.

Odtworzone stroje do jazdy konnej i polowań z okresu XVII i XVIII wieku uszyte są z barwnych aksamitów, zdobione złotymi pasmanteriami, klockowymi koronkami i haftami. Przykładem XVII-wiecznego stroju jest dwuczęściowa suknia ze stanikiem o kroju zbliżonym do męskiego kaftana w typie pourpoint, z koronkowym, miękkim, wykładanym kołnierzem i mankietami oraz długą, fałdzistą spódnicą. Interesujący jest także damski strój składający się z długiej obszernej spódnicy na rogówce oraz kaftana nawiązującego krojem do popularnych w XVIII w. męskich justaucorps, bogato zdobionego pasmanterią w postaci złotych galonów.

Natomiast rekonstrukcje strojów z XIX i z pierwszych dekad XX wieku nie są ani tak kolorowe, ani bogate. Wśród odtworzonych ubiorów znajduje się strój męski w typie angielskiego dandysa oraz damskie amazonki. Charakteryzuje je doskonała forma i styl, uszyte są z tkanin wełnianych o stonowanej kolorystyce, pozbawione ozdób, cechuje je staranność wykonania. Ubiory do jazdy konnej i polowań również w tym czasie były wyznacznikiem wysokiego statusu społecznego, ponieważ uszycie ich było bardzo drogie, a na trzymanie własnych koni, szczególnie w mieście, mogli pozwolić sobie jedynie ludzie bardzo zamożni.

Do innych aktywności fizycznych nie było specjalnych strojów, uprawiano je w codziennych, modnych w danym okresie ubiorach – co widać w prezentowanych rekonstrukcjach ubiorów. Moda sportowa narodziła się w 2. połowie wieku XIX, na jej prawdziwy rozkwit trzeba było czekać aż do lat 20. XX w.

W XVII w. popularne były wamsy, krótkie obcisłe kaftany, i noszone do nich luźne, bufiaste spodnie do kolan lub, w przypadku ubiorów dziecięcych, wamsy noszone z długą spódnicą. Ciekawym przykładem z XVIII w. jest spacerowa suknia na rogówce w stylu angielskim. Z XIX w. wyróżniają się suknie rozpięte na krynolinie przeznaczone na ślizgawkę i plażę. Zachwycają i intrygują ubiory na plażę i do jazdy na rowerze. Modne od lat 90. XIX w. były bloomersy noszone z dopasowanym żakietem. Warto uświadomić sobie, że dawne damskie stroje rekreacyjne aż do lat nastych XX w. były zawsze zakładane na gorset. Na wystawie obok wybranych ubiorów pokazujemy noszoną pod nimi bieliznę. W kontekście rekreacji wydaje się to ciekawe i uzasadnione.

Na przełomie wieków przemiany społeczne, nowy aktywny styl życia kobiet, emancypacja oraz coraz częściej podejmowana przez nie praca zawodowa wymusiły radykalne zmiany w sposobie ubierania. Rosnące zainteresowanie sportem wykształciło zupełnie nowy typ ubioru, a mianowicie kostium przeznaczony wyłącznie do uprawiania sportów. Najbardziej oryginalnymi przykładami tego stylu są stroje do jazdy na rowerze z bufiastymi, sięgającymi tylko kilka centymetrów za kolana spodniami-pumpami, oraz strój plażowy szczelnie zakrywający kobiecą postać. Stroje do uprawiania turystyki górskiej, tenisa, jazdy na łyżwach czy nartach były właściwie wariacjami ubioru codziennego i polegały przede wszystkim na skróceniu spódnicy, a w górskich wędrówkach dodatkowo na używaniu butów na płaskim obcasie i słomkowych kapeluszy podszywanych nieprzepuszczalnym brezentem.

Wystawę będzie można oglądać 24 czerwca – 31 grudnia 2022 r. w historycznych wnętrzach Pałacu Wilanowskiego. Wystawie towarzyszy ekspozycja „Rekonstrukcje ubiorów historycznych z XVII–XVIII w.” w przyziemiu pałacu.

Wystawie towarzyszy publikacja „Ubiory rekreacyjne i sportowe od XVIII do lat 30. XX w.”