Zadanie 1. Odkryj znaczenie nazw
Botanika to dział biologii zajmujący się roślinami. Za jej ojca uważa się Teofrasta z Eresos, który urodził się ponad 300 lat przed naszą erą. Teofrast wniósł ogromny wkład w rozwój tej dziedziny wiedzy, napisał m.in. Badania nad roślinami czy Przyczyny powstania i rozwoju roślin.
Jednym z najsławniejszych i najbardziej zasłużonych przyrodników był Karol Linneusz. Prowadził on badania naukowe nad systemem klasyfikacji organizmów, czyli ich porządkowania i łączenia w grupy na podstawie określonych cech. W przypadku roślin o przyporządkowaniu decydowała liczba pręcików i słupków, czyli elementów budowy kwiatów. Pracował on również nad koncepcją podwójnego nazewnictwa, którą stosujemy do dziś. Zwróć uwagę, że nazwy roślin składają się z dwóch części, np. pokrzywa zwyczajna. Pierwszy człon nazwy określa rodzaj, do którego należy roślina, drugi – to tak zwany epitet gatunkowy. W obrębie jednego rodzaju może występować kilka gatunków, a na to, z którym mamy do czynienia, wskazuje właśnie drugi człon jego nazwy. Taki sam system stosuje się także w przypadku zwierząt czy grzybów.
Co ważne, badacze przyrody stosują też tak zwane nazwy naukowe, które w dużej mierze wywodzą się z łaciny lub greki. Dzięki temu naukowcy mówiący różnymi językami zawsze są w stanie porozumieć się w kwestii nazw. Nazwa naukowa pokrzywy to Urtica dioica. Pierwszy człon pochodzi od łacińskiego słowa uro znaczącego „palę, parzę”. Drugi zaś – dioica – pochodzi z greki od słów dúo – dwa, oikos – dom, czyli dwudomowy, co nawiązuje do tego, że pokrzywa jest rośliną dwupienną – wyróżniamy panie i panów pokrzywy.
Zwróć uwagę, że przy nazwach naukowych gatunków często zobaczyć można skrót literowy np. L. Czy wiesz, co on oznacza? Ten skrót mówi nam o tym, kto opisał dany gatunek, i tak „L.” oznacza, że autorem opisu był właśnie Karol Linneusz! Skrótów jest jednak o wiele więcej, tak i badaczy. Dzisiaj także opisuje się nowe gatunki, choć już zdecydowanie rzadziej niż w czasach Linneusza, czyli w wieku XVIII.
Zadanie
Wiesz już, że nazwy gatunków mogą nam wiele o nich powiedzieć. Dlatego każdy botanik musi przede wszystkim poznać wiele nazw roślin i fachowych terminów. To zadanie czeka teraz na Ciebie.
Wyszukaj kilka nazw gatunków i postaraj się zrozumieć, co mogą one oznaczać. Zapisz w swoim zeszycie nazwy, które szczególnie Cię interesują, i spróbuj zdobyć informację o ich pochodzeniu. Zwróć uwagę, że niektóre z nich mogą odnosić się do wyglądu rośliny, np. babka lancetowata (nawiązanie do kształtu liści), koloru płatków, np. złoć żółta, czy pory kwitnienia, np. ziarnopłon wiosenny. Dowiedz się, jak brzmią pełne nazwy wybranych gatunków. Niektóre mogą Cię zaskoczyć!
Czy wiesz, że...?
Roślina potocznie nazywana mleczem to tak naprawdę mniszek lekarski! Drugi człon jego nazwy brzmi „lekarski”, ponieważ roślina ta ma właściwości lecznicze. Syrop z mniszka stosuje się np. przy bólu gardła, a także na kaszel, ma też inne zastosowania. Nazwa „mniszek” prawdopodobnie nawiązuje do mnichów, którzy golili włosy, pozostawiając na głowach tylko ich wąski wianuszek. Osobie, która nadała tę nazwę, pozbawiony po zdmuchnięciu nasion kwiatostan mniszka mógł przypominać właśnie głowę mnicha.
